Als je het niet kunt zeggen, teken het dan: digitale tekentool UP! ondersteunt jongeren en behandelaars.

Uit onderzoek van het Nivel met Karakter (academisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie) onder jongeren met ernstige psychische aandoeningen bleek dat jongeren soms moeite hebben de reacties in hun lijf te herkennen. Ook vonden ze het soms moeilijk hun gemoedstoestand te kennen of zaten ze ‘vast in hun hoofd’. Van binnen kunnen jongeren worstelen met duistere gedachten, terwijl ze naar buiten de schijn ophouden dat het goed met hen gaat.

In gesprekken met jongeren gaven ze aan dat apps en tools met visuele mogelijkheden hen helpen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld laten zien wat ze voelen en hoe ze zich voordoen aan de buitenwereld. Of dat ze iets wel willen uiten, maar daar op dat moment geen uitleg bij willen geven, omdat ze vastlopen en het niet durven of kunnen vertellen. Ook gaven ze aan dat het helpt als gevisualiseerd zien waarmee ze problemen hebben en wat ze als steunend ervaren.

Daarnaast spraken de onderzoekers met behandelaars die regelmatig bleken te zoeken naar andere wegen dan praten en taal om met jongeren van gedachten te wisselen tijdens de behandeling. Ze merkten op dat visuele middelen ook een meerwaarde kunnen hebben voor jongeren die zich op de vlakte houden en niet de aandacht op zich willen vestigen. Ook zagen ze mogelijkheden voor jongeren die verdwalen in hun verhaal en daardoor tijdens het gesprek moeilijk te volgen zijn. Visuele middelen kunnen jongeren helpen uit te drukken wat er innerlijk gebeurt en hun gevoelens laten zien. Dit soort middelen kunnen ook helpen bij het inschatten van angst en waar jongeren dat in hun lijf ervaren.

Bovenstaande ideeën resulteerden in de ontwikkeling van een tool genaamd Uitgesproken Psychisch, kortweg tool UP!, die gratis is te downloaden. UP! Is tot stand gekomen in samenwerking met jongeren, behandelaars en designers van serieuze games in de zorg. De kern van de tool is gebaseerd op de visuele methode van bodymappen. Oorspronkelijk is bodymappen een creatieve methode, waarbij een levensgrote omtrek van het eigen lichaam wordt gemaakt op een vel papier. Vervolgens worden ervaringen en gevoelens afgebeeld met behulp van tekeningen, iconen, foto’s en afbeeldingen. Zowel de afbeeldingen al hun plaats op de bodymap, bijvoorbeeld binnen of buiten het lichaam, hebben betekenis.

Bodymappen kan helpen om open gesprekken op gang te brengen. Onderzoek in de klinische praktijk liet zien dat de psychische gezondheid van jongeren met psychosen verbeterde door het gebruik van bodymappen. Het maken van een bodymap bevordert empowerment, zelfreflectie, zelfregie en samenwerking, omdat jongeren zelf het uitgangspunt zijn. De bodymap vertelt het verhaal van de maker.