Numbers telling the tale? On the validity of patient experience surveys and the usability of their results = Is meten weten? Over de validiteit van patiëntervaringsvragenlijsten en de bruikbaarheid van hun resultaten.

Is meten weten? Dat hangt af van de manier waarop je patiënten vraagt naar hun ervaringen én hoe je de resultaten analyseert en presenteert, zo blijkt uit onderzoek bij het NIVEL waarop Maarten Krol op 12 juni promoveert aan de Universiteit van Tilburg.

Patiëntervaringen zijn een belangrijk onderdeel geworden van informatie over de kwaliteit van zorg. In Nederland wordt deze informatie in een systeem van gereguleerde concurrentie niet alleen door patiënten gebruikt, maar ook door zorgaanbieders en zorgverzekeraars. De onderbouwing van de validiteit van de vragenlijsten vereist daarom grote zorgvuldigheid.

Verschillende doelen
Een valide vragenlijst voor patiëntervaringen meet aspecten van de zorg die relevant zijn voor alle betrokken partijen, maar vooral voor patiënten. Er zijn diverse methoden om patiënten bij de ontwikkeling of aanpassing van deze vragenlijsten te betrekken. Dit blijft een punt van aandacht, omdat die vragenlijsten voor zorgaanbieders en zorgverzekeraars andere doelen dienen. Voor patiënten zijn bijvoorbeeld bejegening en informatievoorziening heel belangrijk, terwijl zorgaanbieders en -verzekeraars meer nadruk leggen op het effect van de behandeling.

Aansluiten
Uit het proefschrift van Maarten Krol blijkt hoe belangrijk het is om de antwoorden en de relaties daartussen te onderzoeken om te weten welke gevolgen een aanpassing van een vragenlijst zal hebben. “Er is veel behoefte aan een enkele vraag die de ervaring en tevredenheid van patiënten samenvat. Bijvoorbeeld of patiënten de zorgverlener zouden aanbevelen, of een rapportcijfer. In dat geval moet zo’n vraag wel voldoende samenhangen met de afzonderlijke ervaringen die patiënten rapporteren.”
Daarnaast is het belangrijk dat patiëntervaringen zó worden geanalyseerd en gepresenteerd dat ze aansluiten bij de behoeften van de betrokken partijen.

Balanceren
“Bij elk onderzoek moet je in een vroeg stadium bepalen voor wie de resultaten relevant zijn en hoe je die het best kan presenteren. Zorgaanbieders willen graag precies weten wat er wel of niet goed gaat bij hun zorgverlening. Maar zulke gedetailleerde informatie kan verwarrend zijn voor patiënten als zij zorgaanbieders willen vergelijken,” aldus de promovendus. “En een te beknopte samenvatting kan ook weer leiden tot een te simpele versie van de werkelijkheid. ‘One size fits all’ lijkt helaas niet op te gaan: hoe je kwaliteitsinformatie weergeeft blijft balanceren.”