Scenario’s voor de differentiatie van het inschrijftarief huisartsenzorg op basis van zorgzwaarte: handvatten voor de beleidsdiscussie om de differentiatie van het inschrijftarief te wijzigen.

Huisartsen ontvangen, naast een tarief per consult, jaarlijks een vast bedrag voor iedere ingeschreven patiënt. Deze vaste bedragen per patiënt vormen samen ruim 40% van het inkomen van huisartsen. Het is van belang dat dit bedrag een zo goed mogelijke afspiegeling is van de zorgzwaarte van de patiënt. Huisartsen ontvangen daarom al jaren een hoger bedrag voor oudere patiënten en voor patiënten die wonen in een achterstandswijk. In dit rapport kijken we of leeftijd en woonachtig zijn in een achterstandswijk nog steeds samenhangen met de zwaarte van de zorg en of er geen andere populatiekenmerken zijn die dat in sterkere mate doen. Daartoe was het nodig eerst vast te stellen wat we onder zorgzwaarte verstaan. Vervolgens is nagegaan welke populatiekenmerken geschikt zijn voor differentiatie van het inschrijftarief. Van die populatiekenmerken is bepaald hoe goed ze samenhangen met zorgzwaarte en – aan de hand van enkele scenario’s –onderzocht wat dat vervolgens financieel zou betekenen voor de inkomsten van huisartsenpraktijken.

Definitie zorgzwaarte
De zorgzwaarte van een huisartsenpraktijk is gedefinieerd als de totale hoeveelheid tijd die de praktijkvoering kost, gedeeld door het aantal patiënten. De totale hoeveelheid tijd is vastgesteld met behulp van vragenlijstonderzoek, waarin is gevraagd naar de gemiddelde tijd die de huisartsen en andere medewerkers per week besteden aan de praktijkvoering.

SMART analyse
Van drie groepen kenmerken is bekeken in hoeverre ze zouden kunnen worden gebruikt als basis voor differentiatie van het inschrijftarief: demografische kenmerken, omgevingskenmerken en gezondheidskenmerken. Dit is gedaan met behulp van een SMART analyse waarin bepaald werd hoe specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden de verschillende kenmerken zijn. Een kenmerk dat bijvoorbeeld nog niet geregistreerd wordt zoals land van herkomst van een patiënt is minder SMART omdat dit extra administratie zou geven dan gegevens die al standaard geregistreerd worden zoals leeftijd. Omgevingskenmerken op basis van postcode en een deel van de demografische kenmerken bleken het meest SMART voor gebruik voor differentiatie.

Relatie zorgzwaarte met populatiekenmerken
Met behulp van regressiemodellen werd vervolgens gekeken welke populatiekenmerken (demografische, omgevings- en gezondheidskenmerken), het best samenhangen met zorgzwaarte. Daarbij werden verschillende scenario’s getoetst: één scenario met alle beschikbare populatiekenmerken; één scenario met alle demografische en omgevingskenmerken; en één scenario waarin alleen demografische en omgevingskenmerken werden meegenomen die afgeleid zijn uit reeds in de huisartsenpraktijk geregistreerde gegevens en waarvoor dus geen externe (of nieuwe) bronnen nodig zijn. Het scenario met alle populatiekenmerken verklaarde 40% van de verschillen in zorgzwaarte maar is ook het minst SMART. De andere twee scenario’s verklaarden meer dan 20% maar zijn wel beter implementeerbaar. Alle drie de scenario’s verklaarden zorgzwaarte aanzienlijk beter dan de huidige differentiatie van het inschrijftarief op basis van leeftijd en wonen in een achterstandswijk welke 9% van de zorgzwaarte verklaart.
De huidige differentiatie van het inschrijftarief hangt dus minder goed samen met zorgzwaarte binnen een huisartsenpraktijk, dan mogelijk zou zijn met een andere set van populatiekenmerken.

Inkomens effecten
Met behulp van de resultaten van de drie scenario’s werden nieuwe opslagfactoren voor differentiatie van het inschrijftarief berekend (budget neutraal op macro niveau). Daarmee werden er drie scenario´s financieel doorgerekend voor 240 huisartsenpraktijken en vergeleken met de huidige inkomsten op basis van het inschrijftarief. Sommige praktijken gaan er op vooruit andere gaan er op achteruit. De omvang van de verschuiving verschilt per scenario. Dit aspect kan worden meegenomen in de afwegingen om voor het ene of het andere model te kiezen, net als de praktische haalbaarheid.

Van onderzoek naar beleid
Dit rapport biedt handvatten voor de beleidsdiscussie over de mogelijke wijziging van de differentiatie van het inschrijftarief. De scenario´s voor differentiatie van het inschrijftarief die in dit onderzoek zijn ontwikkeld en doorgerekend, vormen een startpunt voor de beleidsdiscussie over de herziening van de differentiatie van het inschrijftarief. De resultaten dragen bij aan de totstandkoming van een praktisch implementeerbaar en breed gedragen differentiatie van het inschrijftarief die een weerspiegeling is van de feitelijke werklast in de huisartsenpraktijk. (aut. ref.)