Tussen ambulance en huisarts: ontwikkeling in de spoedeisende ambulancezorg en het draagvlak voor de verpleegkundig specialist acute zorg in Zuid-Holland Zuid.

De ambulancedienst Zuid-Holland Zuid ervaart een grote druk op de vraag naar spoedeisende ambulancezorg. De vraag is of inzet van een ambulance in alle gevallen nodig is en of een andere vorm van zorg wellicht meer op z’n plaats is. Dit geldt vooral voor spoedeisende ambulancezorg in opdracht van de huisartsenpost. Zorgverleners in Zuid-Holland Zuid zijn voorzichtig positief over de mogelijke inzet van een verpleegkundig specialist als alternatief voor een ambulance. Dit onderzoek is ook relevant voor andere ambulanceregio’s dan Zuid-Holland Zuid, aangezien ook landelijk het gebruik van ambulancezorg stijgt.

<strong>Toename ambulanceritten in Zuid-Holland Zuid aangevraagd door de huisartsenpost</strong>
In de regio Zuid-Holland Zuid is in de jaren 2012 tot en met 2014 een sterke toename te zien in het aantal ambulanceritten. Deze toename is vooral te zien voor spoedeisende ambulanceritten met de hoogste urgentie (A1) die worden aangevraagd via de huisartsenpost. Ten opzichte van 2012 steeg dit aantal A1-ritten met 86,3%. Deze regionale ontwikkeling valt samen met een landelijke toename van het aantal mensen dat contact heeft met de huisartsenpost voor hoog-urgente gezondheidsklachten. Deze toename kan theoretisch worden toegeschreven aan twee mogelijke oorzaken: een werkelijke toename van het aantal hoog-urgente gevallen, of een verandering in de inschatting van de urgentie. Een grote meerderheid van de huisartsen en ambulanceverpleegkundigen uit Zuid-Holland Zuid denken dat dit komt dat doordat de huisartsenpost te snel klachten beoordeeld als hoog-urgent, waardoor er vaker een ambulance wordt ingezet. Vervolgens komt het regelmatig voor dat ambulancepersoneel alleen eerste hulp verleent en de patiënt niet hoeft te vervoeren. Het aandeel A1-ritten dat werd aangevraagd via de huisartsenpost en waarvoor uiteindelijk geen vervoer van de patiënt nodig was verdubbelde tussen 2012 en 2014: voor ruwweg twee ritten per etmaal in 2014 die via de huisartsenpost werden aangevraagd, bleek geen vervoer van de patiënt nodig te zijn.

<strong>Zorgverleners in Zuid-Holland Zuid voorzichtig positief over verpleegkundig specialist</strong>
Over de inzet van een verpleegkundig specialist acute zorg is de meerderheid van de zorgverleners (voorzichtig) positief. Ambulanceverpleegkundigen zijn positiever over dit alternatief dan huisartsen, maar ook ruim de helft van de huisartsen denkt dat met de inzet van de verpleegkundig specialist acute zorg de beschikbaarheid van de reguliere ambulance verbetert. De inzet van een verpleegkundig specialist en de gevolgen daarvan voor de acute zorgverlening zou op beperkte schaal verkend kunnen worden door middel van een pilot. Voorwaarde is wel dat er een betrouwbaar en valide instrument is om in te schatten welke zorg nodig is.

<strong>Landelijke betekenis</strong>
Dit onderzoek werd uitgevoerd in één regio, maar heeft een landelijk probleem als achtergrond. Er is al een aantal jaren een toename in de vraag naar acute zorg te zien. Dat geldt voor spoedeisende ambulancezorg en voor hoog-urgente zorg via de huisartsenpost. Zonder een verklaring te kunnen geven voor de oorzaken van deze toegenomen vraag, laat dit onderzoek zien dat er in de regio Zuid-Holland Zuid mogelijk ruimte is voor een alternatieve vorm van acute zorg. Met de landelijke ontwikkeling op de achtergrond, geldt dit mogelijk ook voor andere regio’s.

<strong>Onderzoek in vier onderdelen</strong>
Dit onderzoek had twee doelen: 1) inzicht krijgen in de ontwikkeling van de spoedeisende zorg in Zuid-Holland Zuid in 2012-2014 en in de factoren die samenhangen met deze ontwikkelingen en 2) verkennen van de opvattingen van zorgverleners in de acute zorgketen in Zuid-Holland Zuid. Hen is gevraagd wat zij vonden van de ontwikkelingen in de vraag naar ambulancezorg. Daarnaast is gevraagd wat zij vonden van de inzet van een verpleegkundig specialist in het grijze gebied tussen acute huisartsgeneeskundige zorg en spoedeisende ambulancezorg. Het onderzoek bestond uit vier onderdelen: 1) analyse van de ambulanceritgegevens van de ambulancedienst Zuid-Holland Zuid (bijna 66 duizend ritten); 2) analyse van de gegevens van huisartsenposten uit NIVEL Zorgregistraties eerste lijn (bijna 5,4 miljoen contacten in 2012-2014); 3 en 4) online focusgroepen en een vragenlijst (n=217, respons 32%) om de ervaringen en opvattingen van zorgverleners uit Zuid-Holland Zuid te peilen. (aut. ref.)