Senior researcher General Practice Care
Publicatie
Publication date
Werken aan zelfmanagement met een individueel zorgplan: evaluatie onder patiënten met diabetes mellitus type 2.
Leemrijse, C., Jansen, D., Rijken, M. Werken aan zelfmanagement met een individueel zorgplan: evaluatie onder patiënten met diabetes mellitus type 2. www.nivel.nl: NIVEL, 2014.
Een project om met het individueel zorgplan zelfmanagement onder diabetespatiënten te versterken, verbetert de kwaliteit van zorg. Maar na krap een jaar zijn er nog geen aanwijzingen te vinden voor een verbeterde kwaliteit van leven of meer zelfmanagement.
In de zorg voor chronisch zieken ligt momenteel de nadruk op ‘zelfmanagement’, wat zij zelf kunnen en zelf doen. In de praktijk komt zelfmanagement echter nog maar moeizaam van de grond. Zorgverleners moeten patiënten daarbij ondersteunen en een individueel zorgplan (IZP) kan daarbij helpen.
Pilotproject
Om deze zelfmanagementondersteuning te ontwikkelen en implementeren in de diabeteszorg in hun huisartsenpraktijken zijn de zorggroepen Huisartsen Utrecht Stad en PreventZorg in samenwerking met Vilans, Careyn en Diabetesvereniging Nederland het pilotproject ‘Individueel zorgplan: aan de slag met zelfmanagement’ begonnen. Zorgverleners in de 11 praktijken kregen hiervoor een gerichte scholing. Het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) onderzocht de ervaringen van diabetespatiënten met het individueel zorgplan en peilde hun waardering, activiteit, mate van zelfmanagement en welbevinden. De ervaringen van zorgverleners werden door de projectgroep zelf geëvalueerd.
Individueel zorgplan
In april 2014 had 36% van de 256 patiënten die de enquête invulden een individueel zorgplan. In 2013 was dat nog slechts 10%. Opmerkelijk is dat volgens hun zorgverleners een deel van de patiënten wel zo’n zorgplan heeft, maar dat zelf niet lijkt te weten. Omgekeerd zijn er ook patiënten die wel een individueel zorgplan denken te hebben, maar bij wie de zorgverleners dat niet aangeven. Het overgrote deel van de patiënten dat een individueel zorgplan heeft is hierover positief, ook als ze er aanvankelijk niet veel voor voelden.
Kwaliteit van zorg
Er werden geen aanwijzingen gevonden dat het zelfmanagement of de kwaliteit van leven verbeterde door het werken met een individueel zorgplan. Misschien is het hiervoor zo kort na het begin van het project nog te vroeg. Wel is over de hele linie de kwaliteit van zorg verbeterd. Daarbij is er geen verschil tussen patiënten die wel of geen zorgplan hebben. NIVEL-onderzoeker Chantal Leemrijse: “Een verklaring hiervoor kan zijn dat de zorgverleners door de scholing alle consulten inmiddels anders aanpakken.”
Onderzoek
Voor het onderzoek naar de patiëntenervaringen zijn twee schriftelijke enquêtes afgenomen onder diabetespatiënten. De eerste begin 2013 voorafgaand aan het project en de tweede in april 2014 nadat de zorgverleners ervaring met het individueel zorgplan hadden opgedaan.
In de zorg voor chronisch zieken ligt momenteel de nadruk op ‘zelfmanagement’, wat zij zelf kunnen en zelf doen. In de praktijk komt zelfmanagement echter nog maar moeizaam van de grond. Zorgverleners moeten patiënten daarbij ondersteunen en een individueel zorgplan (IZP) kan daarbij helpen.
Pilotproject
Om deze zelfmanagementondersteuning te ontwikkelen en implementeren in de diabeteszorg in hun huisartsenpraktijken zijn de zorggroepen Huisartsen Utrecht Stad en PreventZorg in samenwerking met Vilans, Careyn en Diabetesvereniging Nederland het pilotproject ‘Individueel zorgplan: aan de slag met zelfmanagement’ begonnen. Zorgverleners in de 11 praktijken kregen hiervoor een gerichte scholing. Het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) onderzocht de ervaringen van diabetespatiënten met het individueel zorgplan en peilde hun waardering, activiteit, mate van zelfmanagement en welbevinden. De ervaringen van zorgverleners werden door de projectgroep zelf geëvalueerd.
Individueel zorgplan
In april 2014 had 36% van de 256 patiënten die de enquête invulden een individueel zorgplan. In 2013 was dat nog slechts 10%. Opmerkelijk is dat volgens hun zorgverleners een deel van de patiënten wel zo’n zorgplan heeft, maar dat zelf niet lijkt te weten. Omgekeerd zijn er ook patiënten die wel een individueel zorgplan denken te hebben, maar bij wie de zorgverleners dat niet aangeven. Het overgrote deel van de patiënten dat een individueel zorgplan heeft is hierover positief, ook als ze er aanvankelijk niet veel voor voelden.
Kwaliteit van zorg
Er werden geen aanwijzingen gevonden dat het zelfmanagement of de kwaliteit van leven verbeterde door het werken met een individueel zorgplan. Misschien is het hiervoor zo kort na het begin van het project nog te vroeg. Wel is over de hele linie de kwaliteit van zorg verbeterd. Daarbij is er geen verschil tussen patiënten die wel of geen zorgplan hebben. NIVEL-onderzoeker Chantal Leemrijse: “Een verklaring hiervoor kan zijn dat de zorgverleners door de scholing alle consulten inmiddels anders aanpakken.”
Onderzoek
Voor het onderzoek naar de patiëntenervaringen zijn twee schriftelijke enquêtes afgenomen onder diabetespatiënten. De eerste begin 2013 voorafgaand aan het project en de tweede in april 2014 nadat de zorgverleners ervaring met het individueel zorgplan hadden opgedaan.
