Wisselen van zorgverzekeraar in het nieuwe stelsel: een vergelijking van het zoek- en wisselgedrag van chronisch zieken en gehandicapten en de algemene bevolking.

Chronisch zieken en gehandicapten veranderen niet minder van zorgverzekeraar dan de algemene bevolking. Van beide groepen stapte begin 2006 ongeveer een vijfde over. Er zijn wel verschillen in het zoeken naar een geschikte zorgverzekeraar.


Switch
Verzekerden die overstappen naar een andere zorgverzekeraar zijn vaker jong, vrouw of hoog opgeleid, ze voelen zich gezond en wonen vaker in het oosten of westen van Nederland. De enige factor die verschil maakt voor het wisselen van zorgverzekeraar tussen de algemene bevolking, en chronisch zieken en gehandicapten is de ‘ervaren’ gezondheid. Dit blijkt uit onderzoek naar het overstapgedrag eind 2005 begin 2006 dat het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) uitvoerde in samenwerking met de NZa (Nederlandse Zorgautoriteit). Chronisch zieken en gehandicapten die hun gezondheid als slecht of matig ervaren, stapten minder vaak over dan deze categorie verzekerden uit de algemene bevolking. Terwijl chronisch zieken en gehandicapten die hun gezondheid als zeer goed of uitstekend ervaren – bijvoorbeeld mensen die hun chronische ziekte goed onder controle hebben – juist vaker overstapten. NIVEL-onderzoeker Judith de Jong: “Dat deze groep vaker overstapt, hangt wellicht samen met de verruimde acceptatie die veel zorgverzekeraars dit jaar hanteerden.”

Hulpmiddelen
Het bezit van hulpmiddelen lijkt een belemmering te vormen om over te stappen. Verzekerden met een hulpmiddel wisselden minder dan gemiddeld. “Hulpmiddelen kunnen eigendom zijn van een zorgverzekeraar”, verklaart De Jong. “Een verzekerde krijgt ze in bruikleen. Als hij overstapt, moet de nieuwe verzekeraar de hulpmiddelen overnemen. Het is onduidelijk of verzekerden zich hierdoor al bij voorbaat laten weerhouden of dat het werkelijk erg lastig of zelfs ondoenlijk is om over te stappen als je hulpmiddelen hebt.”

Kiezen op inhoud
Chronisch zieken en gehandicapten maken hun keuze voor een zorgverzekeraar op andere gronden. Zij raadplegen meer bronnen voor informatie en kijken vaker naar de inhoud, zo blijkt uit de redenen die ze aangeven om te switchen van verzekeraar of polis. De uiteindelijke keuzes verschillen niet van die van de algemene bevolking. Zo kiest 95% van alle verzekerden voor een aanvullende verzekering, en kiest 6% van de chronisch zieken en gehandicapten en 7% van de algemene bevolking voor een eigen risico.

Leeftijd, sekse en opleiding
De keuze voor alleen een basisverzekering blijkt vooral samen te hangen met leeftijd en geslacht. Ouderen en mannen hebben vaker alleen een basisverzekering. De keuze voor een eigen risico vertoont ook een verband met opleiding. Hoger opgeleiden kiezen vaker voor een eigen risico. En jongeren, mannen, hoger opgeleiden en mensen die hun gezondheid als uitstekend ervaren, zijn vaker collectief verzekerd.

Groninger houdt niet van eigen risico, Limburger wel
Opvallend zijn de regionale verschillen. Mensen in de noordelijke provincies kiezen vaker voor alleen een basisverzekering dan mensen in het zuiden en ze kiezen minder vaak voor een eigen risico. En mensen in het westen van het land blijken vaker collectief verzekerd dan mensen in het zuiden. De Jong: “Die verschillen hangen mogelijk samen met het aanbod. In het westen woont bijvoorbeeld een groot deel van de ambtenaren. Die zijn van oudsher collectief verzekerd en hebben nu wellicht weer een goed collectief aanbod gekregen.”

Aanvullende verzekering
Een deel van de verzekerden dat is overgestapt, heeft problemen met het afsluiten van een aanvullende verzekering: 7% van de chronisch zieken en gehandicapten en 5% van de algemene bevolking. Er zijn geen significante verschillen tussen de twee groepen. Wel melden jongeren in de algemene bevolking minder vaak problemen dan chronisch zieke of gehandicapte jongeren. De aard van de chronische ziekte en het bezit van hulpmiddelen lijken hierbij een rol te spelen.

Panels
Voor het onderzoek zijn schriftelijke vragenlijsten verstuurd aan twee panels van het NIVEL: het Consumentenpanel Gezondheidszorg en het Nationaal Panel Chronisch zieken en Gehandicapten. Van het Consumentenpanel Gezondheidszorg werden 1516 leden benaderd, van wie er 1198 de vragenlijst terugstuurden (79% respons). Van het Nationaal Panel Chronisch zieken en Gehandicapten werden 3757 leden benaderd, van wie er 3211 de lijst terugstuurden (86% respons).