Sport en bewegen door mensen met een lichamelijke beperking: belemmeringen en mogelijkheden.

Doel en vraagstelling: Het doel van het programma Grenzeloos actief is de match tussen de behoefte van sporters met een beperking en het sport- en beweegaanbod te verbeteren. In het kader van dit programma vond dit onderzoek plaats als kennisdienst uitgevoerd door het Nivel. Het doel van dit onderzoek was om de al aanwezige kennis aan te vullen en te verdiepen door mensen met een beperking zelf in een kwalitatief onderzoek te bevragen. Centraal stonden vragen naar ervaringen, motieven en belemmeringen bij het sporten, behoeften en mogelijkheden voor verbeteringen.

Aanpak van het onderzoek:
In dit kleinschalig onderzoek is een face-to-face focusgroep gehouden met mensen een visuele beperking en met mensen met een motorische beperking die rolstoelgebonden zijn en die niet rolstoelgebonden zijn. Mensen met een auditieve beperking participeerden in een online focusgroep. In totaal namen tweeendertig mensen deel aan de focusgroepen en stuurden nog eens acht andere mensen hun ervaringen per mail toe.

Resultaten:
De deelnemers doen allerlei verschillende sporten. Mensen met een visuele of een motorische beperking beoefenen vaak aangepaste sporten, terwijl een auditieve beperking weinig belemmeringen met zich lijkt mee te brengen in de keuze. Wandelen is de belangrijkste vorm van (dagelijks) bewegen.
Mensen sporten voor hun plezier en de sociale contacten en voor hun gezondheid. Dit laatste trekt ook mensen die niet zo van sporten houden soms over de streep. Negatieve ervaringen zijn dat trainers of teamgenoten te weinig rekening houden met de beperking of deze vergeten, zoals een sporter met een auditieve beperking die de instructies niet hoort of een sporter met een visuele of motorische beperking die een oefening niet kán uitvoeren. Hierdoor voelen de deelnemers zich niet begrepen. Soms zijn ze niet welkom, voelen ze zich onveilig of horen ze er toch niet helemaal bij voor hun gevoel. Belemmeringen die naar voren komen zijn: vervoer dat niet punctueel is en daardoor extra tijd en energie kost, moeilijk vindbare en beperkte informatie over geschikt sportaanbod, onvoldoende toegankelijkheid en begeleiding. Financiële regelingen (sporthulpmiddelen en vervoer) verschillen per gemeente, veranderen vaak en zijn niet eenduidig.

Verbeterpunten:
De toegankelijkheid van sportlocaties en sportvormen kan soms door eenvoudige aanpassingen al worden vergroot. Sportaanbieders en medesporters zouden meer open kunnen staan voor mensen met een beperking en samen met hen naar mogelijkheden zoeken om knelpunten op te lossen. De juiste begeleiding zowel bij vervoer als bij het sporten kan soms doorslaggevend zijn. De betekenis van sporten voor de gezondheid kan meer en soms eerder aandacht krijgen in de behandeling en/of revalidatie. Buurtteams en sportcoaches kunnen meer bekendheid geven aan het sportaanbod in de buurt en aan de regelingen. Samen sporten van mensen met en zonder een beperking versterkt bewustwording, begrip en onderlinge behulpzaamheid.

Reflectie:
Dit onderzoek heeft zich beperkt tot een focusgroep per doelgroep. De selectie van deelnemers die vooral bestond uit sporters kan invloed hebben gehad op de bevindingen. Dat verbeteringen tot stand moeten komen door de ervaringen van ervaringsdeskundigen meer te gebruiken, is een van de belangrijkste suggesties van de deelnemers en daaraan heeft deze studie bijgedragen. Parallel is een onderzoek uitgevoerd naar sporten en bewegen van mensen met een lichte verstandelijke beperking. (aut. ref.)