Behandeling binnen eerstelijns-GGZ nog niet vanzelfsprekend

Psychische en sociale problemen worden nog niet vaker binnen de eerstelijns geestelijke gezondheidszorg (GGZ) behandeld. Terwijl dit wel de inzet is van de overheid. Huisartsen en maatschappelijk werk verwijzen nog steeds veel naar de ambulante GGZ, zo blijkt uit onderzoek van het NIVEL.Versterking eerste lijn
De vraag naar psychische en sociale hulpverlening neemt steeds meer toe, met name in de tweede lijn. Om ervoor te zorgen dat de ambulante GGZ niet dichtslibt, streeft de overheid sinds acht jaar naar versterking van de eerstelijns-GGZ. Mensen met lichtere psychische of sociale problemen moeten zoveel mogelijk binnen de eerste lijn worden behandeld. En volgens de wetenschappelijke literatuur is dit ook de voorkeur van patiënten. De ambulante GGZ – RIAGGs, poliklinieken van psychiatrische ziekenhuizen, zelfstandig gevestigde psychiaters, psychotherapeuten en psychologen, die gespecialiseerde zorg bieden bij zwaardere psychische problemen – kan worden ontlast als huisartsen meer verwijzen binnen de eerste lijn.

Weinig veranderd
In opdracht van het ministerie van VWS onderzocht het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) capaciteit, hulpverlening en verwijsstromen binnen de eerstelijns-GGZ. De vraag bij de huisarts naar psychische hulp is de afgelopen jaren gelijk gebleven. Huisartsen zijn niet meer naar maatschappelijk werkers en eerstelijnspsychologen gaan verwijzen, en de tussenkomst van de sociaal psychiatrisch verpleegkundige in de huisartspraktijk – meestal gedetacheerd vanuit de ambulante GGZ – blijft onverminderd populair. Wel zijn de laatste jaren meer eerstelijnspsychologen geregistreerd. De capaciteit van het algemeen maatschappelijk werk (AMW) nam toe en vervolgens weer af tot het oude niveau.

Regionale verschillen
Het NIVEL vond wel regionale verschillen in capaciteit aan hulpverleners en aanbod van psychische problemen en verwijsstromen, en stelt voor het capaciteitsbeleid aan de regionale situatie aan te passen. In het noorden en westen worden bijvoorbeeld meer cliënten doorverwezen naar de ambulante GGZ en in het zuiden meer naar de huisarts.

Nieuw landelijk informatienetwerk
Voor het onderzoek maakte het NIVEL gebruik van bestaande databases van huisartsen, algemeen maatschappelijk werkinstellingen en enquêtes onder eerstelijnspsychologen. Om registratiegegevens van cliënten van eerstelijnspsychologen te verzamelen is een Landelijk Informatienetwerk Eerstelijnspsychologen opgezet (LINEP).