Maatschappelijke impact en betere beheersing eikenprocessierups, 2020-2022

Duur: mei 2020 - dec 2022

Doel van onderzoek
Nivel maakt deel uit van een consortium van bijna 20 organisaties en gemeenten dat twee jaar onderzoek doet naar de maatschappelijke impact van de eikenprocessierups en een betere monitoring en beheersing van de rups. De nieuwe inzichten moet leiden tot een verbeterde Leidraad Beheersing Eikenprocessierups, want de afgelopen jaren is het onvoldoende gelukt om de rups beheersbaar te houden.

Aanleiding
Hoewel de eikenprocessierups al zo’n 30 jaar in Nederland voorkomt, zijn er nog veel vragen over de maatschappelijke en ecologische gevolgen, maatregelen om de rups te beheersen en een betere inrichting en beheer van de leefomgeving om de gevolgen beheersbaar te houden. De brandharen van de rups veroorzaken onder andere huidirritaties en soms ernstige gezondheidsklachten bij mens en dier. In de afgelopen jaren is in Nederland de overlast door de eikenprocessierups sterk toegenomen. Dit heeft de toegankelijkheid en het gebruik van de natuur door mensen, bijvoorbeeld voor beweging of sociale ontmoetingen, beperkt. Daarnaast zorgt de eikenprocessierups voor hoge beheerkosten en staat de biodiversiteit onder druk door bestrijding met biologische middelen die ook dodelijk zijn voor rupsen van andere vlindersoorten.

Methode
Het Nivel concludeerde vorig jaar dat eind juni en begin juli duizenden mensen met huidklachten (jeuk, bultjes en roodheid en in mindere mate pijn) naar de huisarts gingen. In Overijssel, Noord-Brabant en Utrecht bezochten op een gegeven moment 150 per 100.000 inwoners de huisarts voor een jeukende of rode huid. Voor kinderen van 0 tot 4 jaar liep het aantal huisartsbezoeken landelijk zelfs op tot 275 per 100.000 inwoners. In het nieuwe onderzoek worden onder andere de mate van gezondheidsklachten gekoppeld aan rupsendichtheid. Daarnaast worden de zorgkosten in beeld gebracht. Met deze informatie kan een betere risico-inschatting gemaakt worden zodat er gerichtere maatregelen genomen kunnen worden.

Resultaat
De basis van een goede beheersing van de eikenprocessierups is inzicht in de ontwikkelingen van het aantal rupsen en vlinders, maar ook van de genomen beheersmaatregelen. Een landelijk of regionaal overzicht van de situatie is moeilijk te krijgen omdat er op verschillende manieren gemonitord wordt en de waarnemingen verschillend worden opgeslagen. Bestaande monitoringprotocollen worden op elkaar afgestemd zodat gegevens vergelijkbaar en uitwisselbaar worden.