Senior researcher Communication in Healthcare
Publicatie
Publication date
Cliëntondersteuning in de curatieve zorg. Is gerichte aandacht nodig?
Murugesu, L., Heijmans, M., Rademakers, J. Cliëntondersteuning in de curatieve zorg. Is gerichte aandacht nodig? Utrecht: NIVEL, 2018. 62 p.
Download the PDF
Het Ministerie van VWS (Directie Patiënt en Zorgordening) heeft het Nivel gevraagd in kaart te brengen hoe het gesteld is met de cliëntondersteuning in de curatieve zorg in Nederland, of er zogenaamde best practices zijn in gemeenten waar andere gemeenten door geïnspireerd kunnen worden en of er voorbeelden zijn van effectieve cliëntondersteuning in het buitenland die mogelijk ook in de Nederlandse context gebruikt zouden kunnen worden.
Cliëntondersteuning in de curatieve zorg blijkt over het geheel genomen geen aandachtspunt bij gemeenten. Wel wordt erkend dat er kwetsbare groepen burgers zijn die ondersteuning nodig hebben in contact met de curatieve zorg. Daarbij gaat het onder meer om mensen met lage gezondheidsvaardigheden, migranten die de
Nederlandse taal niet spreken, mensen met lichamelijke of psychische stoornissen en met een complexe zorgvraag. Vragen vanuit deze groepen voor ondersteuning op het gebied van curatieve zorg komen echter zelden rechtstreeks bij de gemeente binnen. Ook melden mensen zichzelf zelden spontaan bij cliëntondersteuners van bijvoorbeeld MEE met een gerichte vraag rond curatieve zorg.
Onafhankelijk cliëntondersteuning op het gebied van curatieve zorg wordt niet structureel of automatisch aangeboden vanuit gemeenten. Patiënten en cliënten worden niet op de mogelijkheid gewezen, ook niet bij kwetsbare groepen. Mede daardoor bestaat er weinig inzicht in de omvang van het probleem en de behoefte
aan aparte cliëntondersteuning in de curatieve zorg. Deze potentiële behoefte zou verder verkend moeten worden.
Vier gemeenten deelden met ons hun inzichten op het gebied van cliëntondersteuning in de curatieve zorg en fungeerden als best practice. Opvallend is dat een aantal van deze gemeenten zélf zich weinig konden voorstellen bij
cliëntondersteuning in de curatieve zorg en frequente hulpvragen op dat gebied binnen de eigen gemeente ook niet echt herkenden. Het is duidelijk dat ook in deze nivel | KENNISVRAAG - CLIËNTONDERSTEUNING IN DE CURATIEVE ZORG 5 gemeenten geen actief beleid op cliëntondersteuning in de curatieve zorg gevoerd werd. Wel werden initiatieven die er in de curatieve zorg op dit gebied waren vanuit de gemeente ondersteund. Er werd opgemerkt dat er van oudsher al veel verschillende activiteiten en initiatieven op dit gebied bestaan (maatjesprojecten, vrijwilligers in ziekenhuizen etc.). In het algemeen werd intensieve samenwerking met de eerstelijnszorg als belangrijk element bestempeld. Omdat juist voor kwetsbare groepen de stap naar de gemeente te groot kan zijn werd benadrukt dat
de toegang tot de cliëntondersteuning dichtbij de mensen georganiseerd moet worden, bijvoorbeeld in de wijk (bijvoorbeeld met laagdrempelige servicepunten) of via de huisarts. Daarbij werd benadrukt dat de ondersteuning zo kortdurend mogelijk moet zijn. Doel is dat mensen zélf uiteindelijk de regie over hun eigen leven en zorg voeren. De term ‘regieondersteuning’ wordt door meerdere personen ook als passender ervaren dan cliëntondersteuning. (aut. ref.)
Cliëntondersteuning in de curatieve zorg blijkt over het geheel genomen geen aandachtspunt bij gemeenten. Wel wordt erkend dat er kwetsbare groepen burgers zijn die ondersteuning nodig hebben in contact met de curatieve zorg. Daarbij gaat het onder meer om mensen met lage gezondheidsvaardigheden, migranten die de
Nederlandse taal niet spreken, mensen met lichamelijke of psychische stoornissen en met een complexe zorgvraag. Vragen vanuit deze groepen voor ondersteuning op het gebied van curatieve zorg komen echter zelden rechtstreeks bij de gemeente binnen. Ook melden mensen zichzelf zelden spontaan bij cliëntondersteuners van bijvoorbeeld MEE met een gerichte vraag rond curatieve zorg.
Onafhankelijk cliëntondersteuning op het gebied van curatieve zorg wordt niet structureel of automatisch aangeboden vanuit gemeenten. Patiënten en cliënten worden niet op de mogelijkheid gewezen, ook niet bij kwetsbare groepen. Mede daardoor bestaat er weinig inzicht in de omvang van het probleem en de behoefte
aan aparte cliëntondersteuning in de curatieve zorg. Deze potentiële behoefte zou verder verkend moeten worden.
Vier gemeenten deelden met ons hun inzichten op het gebied van cliëntondersteuning in de curatieve zorg en fungeerden als best practice. Opvallend is dat een aantal van deze gemeenten zélf zich weinig konden voorstellen bij
cliëntondersteuning in de curatieve zorg en frequente hulpvragen op dat gebied binnen de eigen gemeente ook niet echt herkenden. Het is duidelijk dat ook in deze nivel | KENNISVRAAG - CLIËNTONDERSTEUNING IN DE CURATIEVE ZORG 5 gemeenten geen actief beleid op cliëntondersteuning in de curatieve zorg gevoerd werd. Wel werden initiatieven die er in de curatieve zorg op dit gebied waren vanuit de gemeente ondersteund. Er werd opgemerkt dat er van oudsher al veel verschillende activiteiten en initiatieven op dit gebied bestaan (maatjesprojecten, vrijwilligers in ziekenhuizen etc.). In het algemeen werd intensieve samenwerking met de eerstelijnszorg als belangrijk element bestempeld. Omdat juist voor kwetsbare groepen de stap naar de gemeente te groot kan zijn werd benadrukt dat
de toegang tot de cliëntondersteuning dichtbij de mensen georganiseerd moet worden, bijvoorbeeld in de wijk (bijvoorbeeld met laagdrempelige servicepunten) of via de huisarts. Daarbij werd benadrukt dat de ondersteuning zo kortdurend mogelijk moet zijn. Doel is dat mensen zélf uiteindelijk de regie over hun eigen leven en zorg voeren. De term ‘regieondersteuning’ wordt door meerdere personen ook als passender ervaren dan cliëntondersteuning. (aut. ref.)
