CEO; project coordinator Patient Safety; professor 'Patient safety' at VU University / Amsterdam University Medical Center, the Netherlands
Publicatie
Publication date
Etnische herkomst en zorggerelateerde schade: monitor zorggerelateerde schade in Nederlandse ziekenhuizen.
Rosse, F. van, Bruijne, M.C. de, Broekens, M.A., Stronks, K., Essink-Bot, M.L., Wagner, C. Etnische herkomst en zorggerelateerde schade: monitor zorggerelateerde schade in Nederlandse ziekenhuizen. Amsterdam/Utrecht: EMGO+ Instituut/VUmc, Academisch Medisch Centrum, NIVEL, 2013. 37 p.
Download the PDF
Patiënten van niet-Westerse herkomst lopen bij een opname in het ziekenhuis geen groter risico op zorggerelateerde schade dan patiënten van Nederlandse herkomst. Er zijn geen verschillen gevonden tussen beide groepen, zo blijkt uit onderzoek van EMGO+/VUmc, het AMC en het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg).
Uit onderzoek in het buitenland is bekend dat etnische minderheden meer kans lopen op zorggerelateerde schade. Nederlands onderzoek maakte eerder duidelijk dat in Nederland patiënten van niet-Westerse herkomst vaker langer in het ziekenhuis liggen en vaker worden heropgenomen. Niet bekend was tot nu toe of dit leidt tot meer zorggerelateerde schade.
Verschillen in patiëntkenmerken
Patiënten van niet-Westerse herkomst beheersten gemiddeld de Nederlandse taal minder en ze hadden gemiddeld mindere gezondheidsvaardigheden dan de patiënten van Nederlandse herkomst. EMGO+- onderzoeker dr. Martine de Bruijne: “Ondanks dat blijken er geen verschillen te bestaan in hoe vaak zorggerelateerde schade en potentieel vermijdbare schade voorkomt bij patiënten van Nederlandse en niet-Westerse afkomst.” De aard van de zorggerelateerde schade bleek wel te verschillen. Bij patiënten van niet-Westerse herkomst hing deze vaker samen met een niet-operatieve ingreep.
De rol van familie
Uit gesprekken met zorgverleners en patiënten bleek dat de familie en naasten van patiënten van niet-Westerse herkomst vaak actief betrokken willen zijn bij de zorg in het ziekenhuis. Deze actieve rol van naasten van patiënten van niet-Westerse herkomst kan de patiëntveiligheid gunstig, maar ook ongunstig beïnvloeden. De Bruijne: “Een patiënt met ontregelde diabetes heeft er weinig aan als de familie goed bedoeld diverse lekkernijen meebrengt naar het ziekenhuis.”
Maatwerk
De onderzochte ziekenhuizen hebben verschillende oplossingen bedacht voor patiënten met een taalbarrière en lage gezondheidsvaardigheden. Bijvoorbeeld een verpleegkundig anamneseformulier met aandacht voor de beheersing van het Nederlands en levensovertuiging, een ontslagbrief in begrijpelijke taal zonder medisch jargon, een tolkenpool van tweetalige medische studenten, allochtone zorgconsulenten of meertalige bewegwijzering en patiëntenfolders. De Bruijne: “Dit maatwerk draagt bij aan de patiëntveiligheid van patiënten met een niet-Westerse herkomst.”
Het onderzoek
Voor het onderzoek zijn de dossiers van 763 patiënten van Nederlandse herkomst en van 567 patiënten van niet-Westerse herkomst onderzocht uit vier ziekenhuizen in de Randstad. De patiënten vulden een vragenlijst in over etnische herkomst, beheersing van het Nederlands, opleiding, gezondheidsvaardigheden en religie. Na ontslag werden de dossiers door onafhankelijke, getrainde beoordelaars onderzocht op potentieel vermijdbare zorggerelateerde schade. Een aantal van de dossiers werd geselecteerd voor een kwalitatief onderzoek waarvoor de patiënt en zijn naasten werden geïnterviewd.
Uit onderzoek in het buitenland is bekend dat etnische minderheden meer kans lopen op zorggerelateerde schade. Nederlands onderzoek maakte eerder duidelijk dat in Nederland patiënten van niet-Westerse herkomst vaker langer in het ziekenhuis liggen en vaker worden heropgenomen. Niet bekend was tot nu toe of dit leidt tot meer zorggerelateerde schade.
Verschillen in patiëntkenmerken
Patiënten van niet-Westerse herkomst beheersten gemiddeld de Nederlandse taal minder en ze hadden gemiddeld mindere gezondheidsvaardigheden dan de patiënten van Nederlandse herkomst. EMGO+- onderzoeker dr. Martine de Bruijne: “Ondanks dat blijken er geen verschillen te bestaan in hoe vaak zorggerelateerde schade en potentieel vermijdbare schade voorkomt bij patiënten van Nederlandse en niet-Westerse afkomst.” De aard van de zorggerelateerde schade bleek wel te verschillen. Bij patiënten van niet-Westerse herkomst hing deze vaker samen met een niet-operatieve ingreep.
De rol van familie
Uit gesprekken met zorgverleners en patiënten bleek dat de familie en naasten van patiënten van niet-Westerse herkomst vaak actief betrokken willen zijn bij de zorg in het ziekenhuis. Deze actieve rol van naasten van patiënten van niet-Westerse herkomst kan de patiëntveiligheid gunstig, maar ook ongunstig beïnvloeden. De Bruijne: “Een patiënt met ontregelde diabetes heeft er weinig aan als de familie goed bedoeld diverse lekkernijen meebrengt naar het ziekenhuis.”
Maatwerk
De onderzochte ziekenhuizen hebben verschillende oplossingen bedacht voor patiënten met een taalbarrière en lage gezondheidsvaardigheden. Bijvoorbeeld een verpleegkundig anamneseformulier met aandacht voor de beheersing van het Nederlands en levensovertuiging, een ontslagbrief in begrijpelijke taal zonder medisch jargon, een tolkenpool van tweetalige medische studenten, allochtone zorgconsulenten of meertalige bewegwijzering en patiëntenfolders. De Bruijne: “Dit maatwerk draagt bij aan de patiëntveiligheid van patiënten met een niet-Westerse herkomst.”
Het onderzoek
Voor het onderzoek zijn de dossiers van 763 patiënten van Nederlandse herkomst en van 567 patiënten van niet-Westerse herkomst onderzocht uit vier ziekenhuizen in de Randstad. De patiënten vulden een vragenlijst in over etnische herkomst, beheersing van het Nederlands, opleiding, gezondheidsvaardigheden en religie. Na ontslag werden de dossiers door onafhankelijke, getrainde beoordelaars onderzocht op potentieel vermijdbare zorggerelateerde schade. Een aantal van de dossiers werd geselecteerd voor een kwalitatief onderzoek waarvoor de patiënt en zijn naasten werden geïnterviewd.