NIVEL overzichtstudies: ouderen van de toekomst. Verschillen in de wensen en mogelijkheden voor wonen, welzijn en zorg.

Bijna de helft van de ouderen zal prima uit de voeten kunnen met de hervormingen in de langdurige zorg. Echter, een kwart denkt in de toekomst ondersteuning nodig te hebben voor de ‘regie’ over zijn leven. In de overzichtstudie Ouderen van de toekomst schetst het NIVEL een beeld van de wensen en mogelijkheden voor wonen, welzijn en zorg van ouderen en toekomstige ouderen.

Vanwege de vergrijzing en stijgende zorgkosten wordt de langdurige zorg ingrijpend hervormd. De overheid zet in op meer ‘eigen regie’ en ‘zelfredzaamheid’ van ouderen. Deze hervorming rust op vier aannames: dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig willen wonen, dat zij zelf meer willen en kunnen betalen voor ondersteuning en zorg, dat mantelzorg en vrijwilligerswerk professionele zorg grotendeels kunnen vervangen, en dat ouderen door technologie langer zelfstandig kunnen wonen.

Zelfredzaamheid en regie
De overzichtstudie laat zien dat deze aannames niet bij alle ouderen en toekomstige ouderen passen. Bijna de helft (46%) regelt zijn zaken graag zelf en zal geen moeite met de hervormingen hebben. Ruim een kwart (28%) heeft het gevoel zelf te kunnen beslissen over zijn leven, maar vindt ‘zelfredzaamheid’ niet zo belangrijk en wil als dat nodig wordt best ondersteuning. Niet alle ouderen zijn echter in staat de ‘eigen regie van het leven te nemen’. De ouderen van de toekomst verschillen niet alleen in hoe zij in het leven staan, maar ook in hun mogelijkheden. Bijvoorbeeld hun mogelijkheden om zelf zorg te regelen of de mate waarin ze een beroep kunnen doen op familie en vrienden. Ook hun woonomstandigheden en financiële mogelijkheden variëren. Ongeveer een kwart heeft voor zijn gevoel weinig ‘regie’ over zijn eigen leven en verwacht dat het op eigen kracht niet zal lukken lang ‘zelfredzaam’ te blijven.

Aanbevelingen
NIVEL-programmaleider prof. Anneke Francke: “Er is een grote groep ouderen die zich inderdaad prima zal redden na de hervormingen in de langdurige zorg. Maar er blijft altijd een groep die door professionals aan de hand genomen moet worden en geen beroep kan doen op een sterk sociaal netwerk of zelf zorg kan inkopen.”
De NIVEL-onderzoekers doen daarom een aantal aanbevelingen:
- Houd rekening met diversiteit tussen ouderen
- Zorg voor passende ondersteuning
- Breng ouderen die zorg en ondersteuning nodig hebben in beeld
- Zorg voor een passend woningaanbod
- Faciliteer en ondersteun mantelzorgers en vrijwilligers
- Investeer in gebruiksvriendelijke technologie om zelfredzaamheid te bevorderen

Onderzoek
Voor de overzichtstudie hebben de onderzoekers onderzoeksgegevens en beleidsdocumenten geanalyseerd, deskundigen geïnterviewd en een vragenlijstonderzoek uitgevoerd onder toekomstige ouderen. Daarnaast is er een groepsdiscussie met ouderen geweest.

Deze overzichtstudie maakt deel uit van een serie publicaties over de hervormingen in de langdurige zorg. Onlangs verschenen al publicaties over de veranderingen in de langdurige zorg en over de wijkverpleegkundigen van vandaag en morgen.