Grote internationale verschillen in mentale gezondheidsproblemen en het vermogen daarmee om te gaan na rampen

Na rampen komen specifieke geestelijke gezondheidsproblemen vaker voor, zoals posttraumatische stressstoornis en depressie. Opvallend is dat dit soort mentale problemen vaker voorkomen in welvarende, minder kwetsbare landen, terwijl juist daar het vermogen om professionele ondersteuning en zorg te bieden na rampen verder ontwikkeld is. Dit blijkt uit het habilitatieproefschrift van Nivel-onderzoeker Michel Dückers.

In zijn boek ‘On the relativity of the mental health consequences of disasters’ brengt Dückers meerdere studies samen. Hij verbindt verschillende vergelijkende landenstudies aan zijn onderzoek naar de kwaliteit van nazorg bij rampen. De vergelijkende landenstudies bieden inzicht in verbanden tussen geestelijke gezondheidsproblemen, cultuur en sociaaleconomische kenmerken van een populatie. Deze kennis werpt op zijn beurt een verrassend licht op de mate van kwetsbaarheid van een land en zijn inwoners. Niet alleen bij grote verstoringen en rampen maar ook in algemene zin is deze informatie relevant.

Kwetsbaarheidsparadox
‘In onze veilige, goedgeorganiseerde landen, met goede zorgsystemen en een hoge levensverwachting, zijn we vatbaarder voor gezondheidsproblemen als posttraumatische stressstoornis, angststoornissen, stemmingsstoornissen, middelenmisbruik en ook suïcide,’ aldus Dückers. ‘Wellicht hebben wij in onze geordende, voorspelbare samenleving grotere verwachtingen over het leven. Misschien zijn we als westerlingen minder gewend aan tegenslagen dan mensen in meer kwetsbare landen als Nigeria of Haïti, waar rampen en tegenslagen aan de orde van de dag zijn. Nederland staat in alle lijstjes over geluk, welzijn en gezondheid die ertoe doen, steevast in de top. Paradoxaal genoeg staan we ook hoog op de ranglijst wat betreft mentale gezondheidsproblemen. Dit is des te opmerkelijk, aangezien we beschikken over een kwalitatief hoogstaand en bovendien goed bereikbaar zorgsysteem met veel geschoolde professionals, zowel nationaal als internationaal. Ook bij rampen bepaalt dit de uitgangssituatie voor de mentale nazorg.’

Kwaliteit van nazorg bij rampen
Dückers’ boek gaat ook in op de psychosociale nazorgprincipes in een rampencontext. Bestaat er consensus onder experts en professionals over de richtlijnen en over de mate waarin deze worden toegepast? Wat betekenen deze richtlijnen en andere principes voor kwaliteitsverbetering van de nazorg en voor crisismanagement? In het licht van zijn landenvergelijkingsstudie geeft Dückers duiding aan deze en andere vragen.

De verdediging van het habilitatieproefschrift van Dückers vond plaats op 18 maart aan de Universiteit van Innsbruck.

Dückers M.L.A. (2019). On the relativity of the mental health consequences of disasters. Arq: Diemen.
Michel Dückers (06 1066 1321; m.duckers@nivel.nl)