Het evalueren van de langdurige zorgrelatie: voor én door cliënten

De kwaliteit van zorgrelaties in de langdurige zorg is van grote invloed op de kwaliteit van zorg voor cliënten. Uit Nivel-onderzoek blijkt dat de ervaringen van cliënten met zorgrelaties goed in beeld kunnen worden gebracht met twee nieuw ontwikkelde kwalitatieve meetinstrumenten: ‘Wiek interview’ en ‘Luister naar mijn verhaal’. Uniek is dat cliënten zelf een centrale actieve rol hebben bij het gebruik van beide instrumenten. Op 20 januari promoveerde Nivel-onderzoeker Aukelien Scheffelaar op dit onderzoek aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Voor cliënten in de langdurige zorg is het vanwege hun zorgafhankelijkheid niet altijd makkelijk om aan de zorgprofessional te vertellen wat zij als minder prettig ervaren of welke wensen zij hebben. Door cliënten als co-onderzoekers een actieve rol te geven bij het praten over de zorgrelatie met de cliënt, wordt deze drempel verlaagd.

Cliënten als co-onderzoeker
Bij het onderzoek hebben cliënten zelf, in de rol van co-onderzoeker, een centrale rol gehad: zij formuleerden zelf de vragen die ze in interviews aan mede-cliënten stelden. Vanwege hun ervaringskennis sloten deze vragen goed aan bij de belevingswereld van de ondervraagde cliënten.

Meeste factoren die zorgrelatie beïnvloeden gelden voor langdurige zorg breed
Scheffelaar onderzocht welke factoren de kwaliteit van langdurige zorgrelaties beïnvloeden. Veel van de determinanten bleken te gelden in de breedte van de langdurige zorg, namelijk in de geestelijke gezondheidszorg, de gehandicaptenzorg en de verpleging, verzorging en thuiszorg. Dit inzicht stimuleert het gebruik van de kwalitatieve instrumenten in de breedte van de langdurige zorg.

Handvatten om aan zorgrelatie te werken
Uit het onderzoek kwam naar voren dat de opbrengst van de gesprekken ook van waarde is voor zorgverleners. Door cliënten op een open manier te bevragen komen de persoonlijke ervaringen en wensen naar voren. Deze bieden zorgprofessionals concrete handvatten om aan de individuele zorgrelatie te werken.

Voor én door cliënten: Toolbox ‘Horen zien en spreken’
Uit het promotieonderzoek blijkt dat zorgorganisaties en cliëntenraden de twee kwalitatieve meetinstrumenten ‘Wiek interview’ en ‘Luister naar mijn verhaal’ breed kunnen inzetten om samen met co-onderzoekers kwaliteitsinformatie te verzamelen over zorgrelaties. Deze instrumenten zijn online beschreven en beschikbaar gesteld in de Toolbox ‘Horen zien en spreken’, zodat men direct zelfstandig aan de slag kan.

Promovendus
Aukelien Scheffelaar is afgestudeerd in Algemene Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht (cum laude). Haar promotieonderzoek voerde zij uit bij onderzoeksinstituut Nivel, terwijl ze als buitenpromovenda verbonden was aan het Radboudumc. Voor haar proefschrift schreef ze vijf artikelen voor publicatie in internationale wetenschappelijke tijdschriften.