Onderzoeker (postdoc) Huisartsenzorg
Nieuws
20-03-2025
Regionale aanpak van wachttijden in de ggz richt zich vooral op aanpak van patiënteninstroom
In 20 regio’s in Nederland werden de aanpakken om de wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) te verminderen door de inzet van versnellers, onder de loep genomen. Een versneller helpt met het opzetten of versterken van de samenwerking tussen partijen in een regio. De onderzochte Versnellers-aanpakken blijken zich voornamelijk te richten op betere samenwerking aan de voorkant van de ggz, ofwel bij de instroom. Er wordt hierbij aangenomen dat een groot aantal mensen op de wachtlijst eigenlijk beter geholpen kan worden buiten de ggz. In de meeste onderzochte regio’s is men vooral nog bezig met het ontwikkelen en uitwerken van de aanpak. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel en het Trimbos-instituut, in samenwerking met InBegrepen en MIND.
Om bij te dragen aan de aanpak van wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg is ZonMw in 2022 met het programma ‘Versnellers binnen de ggz’ gestart. Zo’n 20 van de 33 regio’s in Nederland doen hieraan mee. Gelijktijdig en als onderdeel van het programma, voeren het Nivel en het Trimbos-instituut in samenwerking met InBegrepen en MIND een evaluatie- en begeleidingstraject uit. Het doel is om te achterhalen welke elementen van de Versnellers-aanpakken (mogelijk) bijdragen aan het verminderen van de wachttijden. De eindresultaten van deze evaluatie worden na de zomer van 2025 verwacht. In het nu openbaar verschenen tussenrapport worden de aanpakken in de regio in kaart gebracht.
Het valt op dat de Versnellers-aanpakken ambitieuze doelen hebben in verhouding tot hun bescheiden scope en opzet. Daarbij wordt uitgegaan van aannames die nog beter kunnen worden onderbouwd door verder onderzoek
Versnellers-aanpakken vooral gericht op betere samenwerking 'aan de voorkant' van de ggz
De Versnellers-aanpakken richten zich op het verbeteren van de regionale samenwerking tussen domeinen als ggz, huisartsenzorg en het sociaal domein, met een focus op de instroom in de ggz. Het doel is om hulpvragers snel passende zorg of ondersteuning te bieden, binnen of buiten de ggz. Hoewel deze aanpak aansluit bij het landelijke beleid van de afgelopen jaren om de wachttijden in de ggz te verminderen, is de focus beperkt. Alleen samenwerking ‘aan de voorkant’ is niet genoeg om de knelling in de ggz te doorbreken. Daarvoor is een breed scala aan combinaties van oplossingen nodig én mogelijk.
Het is belangrijk om breder te kijken dan alleen naar de instroom van mensen in de ggz. Er zijn ook mogelijkheden om verbeteringen door te voeren in de organisatie, structuur en werkwijze binnen de ggz zelf, en om uitstroom beter te ondersteunen. Denk bijvoorbeeld aan het bevorderen van integrale en persoonsgerichte zorg. Daarnaast blijft het cruciaal om te kijken naar hoe we kunnen voorkomen dat mensen psychische klachten ontwikkelen waarvoor zij ggz-zorg nodig hebben. Dit vraagt om een brede maatschappelijke aanpak
Aangenomen wordt dat veel mensen op wachtlijst beter buiten de ggz geholpen zijn
Veel mensen op de wachtlijst zouden mogelijk beter geholpen zijn door sociale ondersteuning, zelfhulp, of herstelinitiatieven, zo is de aanname binnen de Versnellers-aanpakken. Verondersteld wordt dat verkennende gesprekken aan de voorkant onnodige doorverwijzingen naar de ggz voorkomen door de hulpvraag breder en beter in kaart te brengen. Mensen met complexere problemen zouden ook sneller naar de juiste zorg kunnen worden geleid via domeinoverstijgende overlegtafels. Verder onderzoek is nodig om deze aannames te toetsen.
Nadruk in de regio ligt vooral op ontwikkeling van Versnellers-aanpak
In de meeste regio’s gaat het om kleinschalige pilots met een korte looptijd, waarbij de nadruk vooral ligt op de ontwikkeling en uitwerking van de aanpak. Er is nog weinig aandacht voor het evalueren en monitoren van de impact van een aanpak op het verkorten van de wachttijden en op een beter herstel van hulpvragers.
Domeinoverstijgende samenwerking lijkt dankzij de aanhoudende inzet van de versnellers in veel regio’s van de grond te komen. Het is nog niet helder wat deze samenwerking concreet oplevert voor patiënten, of wat de impact op de toegankelijkheid van zorg zal zijn. Desondanks hebben betrokkenen vertrouwen in de meerwaarde van betere samenwerking
Vervolgonderzoek richt zich op meer onderbouwing van de aannames in Versnellers-aanpakken
In het vervolg van het evaluatie- en begeleidingstraject is het cruciaal om te onderzoeken in hoeverre de aannames die de basis vormen voor de Versnellers-aanpakken kloppen. Dit doen we om inzicht te krijgen in de werkzame elementen van de Versnellers-aanpakken en de factoren die hun werkzaamheid kunnen stimuleren of beperken. Daar gaan de onderzoekers na de publicatie van dit tussenrapport dan ook mee verder.
Over het onderzoek
Voor dit onderzoek voerden we een literatuurstudie uit en ontwikkelden we een overkoepelende verandertheorie. Daarnaast organiseerden we bijeenkomsten voor en gingen we in gesprek met versnellers en andere betrokkenen uit de regio’s. Het onderzoek wordt gefinancierd door ZonMw en is in augustus 2023 gestart door het Nivel en het Trimbos-instituut in samenwerking met InBegrepen en Stichting MIND. De eindresultaten worden gepubliceerd in een eindrapportage en gepresenteerd tijdens een symposium in het najaar van 2025.
Altijd op de hoogte blijven van Nivel-nieuws? Abonneer u op onze attendering!
