Uitgelicht: World AMR awareness week - Nivel onderzoek draagt bij aan kennis over antimicrobiële resistentie

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) roept jaarlijks de week van 18 tot en met 24 november uit tot World AMR awareness week. AMR staat voor antimicrobiële resistentie. Dit ontstaat onder andere wanneer micro-organismen zoals bacteriën, virussen, schimmels en parasieten zich aanpassen waardoor de infecties die zij veroorzaken niet langer reageren op behandeling met antimicrobiële middelen zoals antibiotica. Het Nivel doet op diverse vlakken onderzoek naar AMR in de samenleving. Zo onderzoeken we onder andere hoe beleid kan bijdragen aan het terugdringen van AMR, houden we de vinger aan de pols over het vóórkomen van infectieziekten in Nederland en monitoren we het voorschrijven van antibiotica door huisartsen. Daarmee dragen we bij aan het maatschappelijke bewustzijn (awareness) over AMR.

Antimicrobiële resistentie (AMR) zorgt er soms voor dat infecties moeilijker te behandelen zijn en het risico op overlijden ten gevolge van infecties toeneemt. Ook neemt het risico op verspreiding van de micro-organismen en daarmee een grotere kans op infecties toe. Onderzoeksinstituut Nivel heeft diverse onderzoeksprojecten waarin we onderzoek doen naar verschillende aspecten van AMR. We geven hier een aantal actuele voorbeelden van onderzoek waarmee we bijdragen aan maatschappelijk relevante kennis over dit probleem.

Nivel onderzoekt hoe beleid bij kan dragen aan het terugdringen van AMR

De WHO heeft alle lidstaten opgedragen om een plan te maken over hoe ieder land AMR wil bestrijden. Ook Nederland heeft recent een dergelijk actieplan gemaakt. Het Nivel is betrokken bij een internationaal onderzoeksproject waarin dit soort beleid rondom AMR op lokaal, nationaal en internationaal niveau wordt geanalyseerd en vergeleken. Het doel is om breed, multisectoraal beleid te ondersteunen dat de gezondheid van mensen, dieren en de leefomgeving bevordert. We onderzoeken hoe deze zogenaamde One Health aanpak verder opgenomen kan worden in regels en wetgeving om AMR wereldwijd aan te pakken.

Nivel monitort infectieziekten in Nederland

Iedere week rapporteert het Nivel over de meest voorkomende infectieziekten waarvoor mensen naar de huisarts gaan. Dit doen we aan de hand van de Nivel Zorgregistratie Eerste Lijn waarin (gepseudonimiseerd) gegevens staan die huisartsen routinematig vastleggen in de elektronische patiëntendossiers. Door iedere week te monitoren kunnen we vroeg signaleren als een bepaalde infectieziekte vaker voorkomt. Denk bijvoorbeeld aan blaasontsteking, krentenbaard, koorts, griep, longontsteking of RSV-infectie. Opmerkelijke stijgingen worden besproken met het RIVM. Hierdoor kan de samenleving vroeg ingrijpen om verdere verspreiding in te dammen. Daarmee is deze surveillance van infectieziekten essentieel bij bestrijding van AMR.
Een goed voorbeeld hiervan is het oplopen van het aantal gevallen van krentenbaard in het afgelopen najaar. Krentenbaard is een huidinfectie die vooral veel last veroorzaakt in families met jonge kinderen. Deze infectie wordt vaak als mild bestempeld, maar draagt wel degelijk bij aan verspreiding van AMR als deze niet snel en adequaat wordt behandeld. In een recent gepubliceerd artikel in het vakblad Huisarts & Wetenschap gingen we daar dieper op in.

Nivel onderzoekt voorschrijven antibiotica door huisartsen

Ontwikkeling van antibioticaresistentie is een natuurlijk proces, wat sterk versneld wordt door te veel of onjuist gebruik van antibiotica. Het is daarom belangrijk om onnodig en onjuist voorschrijven van antibiotica te voorkomen. Naast antibioticaresistentie zijn ook bijwerkingen, kosten en milieu- en klimaatschade redenen om antibiotica gepast voor te schrijven. In Nederland wordt het overgrote deel van de antibiotica voorgeschreven in de eerste lijn. De Eerstelijns Antibioticascan biedt Nederlandse huisartsen handvatten om hun voorschrijfgedrag te monitoren en om na te gaan bij welke diagnoses zij het voorschrijven van antibiotica verder kunnen verbeteren. De resultaten van deze monitor zijn afgelopen donderdag gepubliceerd.