Verwachte toename regionale tekorten in huisartsenzorg vraagt om beleidsmaatregelen op maat

Veel huisartsenpraktijken ervaren een grote werkdruk en voorzien tekorten in hun regio. Gevestigde huisartsen hebben moeite met het vinden van waarnemers, opvolgers, maten en ondersteunend personeel. Deze uitdagingen worden landelijk ervaren en hoewel de regionale verschillen nu nog beperkt zijn, worden in de toekomst in een aantal regio’s flinke tekorten verwacht door een groeiende zorgvraag en een achterblijvend aanbod. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel en Prismant, in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV).

'Deze ontwikkelingen tonen de noodzaak aan om te anticiperen op de huidige en verwachte spanning op de balans in vraag en aanbod in de huisartsenzorg', aldus minister voor Medische zorg en Sport Bruno Bruins in zijn brief aan de Tweede Kamer. 

Er zijn vooral knelpunten in de balans tussen vraag en aanbod van huisartsenzorg te verwachten in de regio’s waar geen opleidingslocatie in de buurt is. In de komende vijf jaar en zeker ook in vijf jaar daarop zullen deze knelpunten  daar het meest toenemen. 

Regionaal: vergrijzing in combinatie met hoog verloop en weinig instroom
Uit het onderzoek blijkt dat er niet één type regio is aan te wijzen waar alle aanwijzingen van disbalans in huisartsenzorg aanwezig zijn. Wel geven praktijken in een aantal regio’s vaker dan gemiddeld aan dat zij tekorten verwachten aan huisartsen, doktersassistenten en praktijkondersteuners. Dit zijn veelal regio’s waar de zorgvraag snel toeneemt door een snel vergrijzende bevolking, in combinatie met (1) een relatief hoog verloop onder huisartsen die richting pensioen gaan en (2) een relatief lage instroom van jonge huisartsen.

Landelijk: hoge werkdruk en een aanbiedersmarkt voor waarnemers
Op landelijk niveau ervaren vrijwel alle praktijken een hoge werkdruk. Ook neemt de vraag naar huisartsenzorg sterk toe en daarmee de hoge administratieve en organisatorische lasten. Bovendien lijkt er sprake te zijn van een aanbiedersmarkt voor waarnemers, wat eraan bijdraagt dat startende huisartsen momenteel niet kiezen voor het praktijkhouderschap.

Oplossingsrichtingen op landelijk en regionaal niveau verschillen
De oplossingsrichtingen voor de problemen zijn divers. Zo wordt voor landelijk ervaren knelpunten gewezen op het aanpassen van de huidige allocatie- en beloningsstructuur van ANW-diensten, meer aandacht voor ondernemerschap in de opleiding, verdergaande taakherschikking en competentieontwikkeling voor alle leden van het personeelsteam  van de praktijk. 
Voor regiospecifieke knelpunten ligt een combinatie van oplossingsrichtingen voor de hand. Door huisartsen vroegtijdig ervaring te laten opdoen van huisartsen in bepaalde gebieden, is de kans op opvolging van oudere huisartsen groter. Daarnaast wordt het bieden van werkgelegenheid voor de partner genoemd, evenals het inspelen op de herkomst van aio’s en pas afgestudeerde huisartsen

Het onderzoek
Naar aanleiding van signalen uit het veld over tekorten in de huisartsenzorg, hebben het Nivel en Prismant in het najaar van 2018 een landelijk onderzoek uitgevoerd naar de balans tussen vraag en aanbod van huisartsenzorg. Hiervoor is gebruikgemaakt van verschillende landelijke databronnen, een vragenlijst onder Nederlandse huisartsenpraktijken, consultaties met huisartsen (in opleiding) en deskresearch.

Contactpersoon: Ronald Batenburg, 06 – 558 77 277.