Weinig impact van medicijntekorten op zorggebruik bij jicht en angina pectoris, wel onrust en onzekerheid bij patiënten

De afgelopen jaren kregen veel patiënten te maken met medicijntekorten. Dit gold ook voor patiënten die allopurinol kregen voor jicht of nitraten voor angina pectoris, ofwel hartkramp. Deze medicijntekorten lijken niet geleid te hebben tot extra zorggebruik bij de huisarts. Wel zorgden de tekorten voor onrust en onzekerheid onder een deel van de patiënten en voor sommige patiënten ook tot fysieke klachten. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel.

Medicijntekorten ontstaan wanneer een geregistreerd middel niet of onvoldoende leverbaar is, bijvoorbeeld door distributieproblemen, kwaliteitsproblemen of een verhoogde vraag. In 2023 was er onder andere een tekort aan allopurinol, een medicijn voor de behandeling van jicht. Ook was er een tekort aan verschillende soorten nitraten voor zowel de behandeling van acute aanvallen als voor langdurige behandeling van hartkramp. Het Nivel onderzocht de impact van deze tekorten.

Beperkte impact op zorggebruik door patiënten

Tijdens de periode met medicijntekorten in 2023 is het aantal contacten met de huisartsenpraktijk voor jicht of angina pectoris niet veranderd ten opzichte van perioden zonder tekorten. Wel zagen we dat de voorgeschreven sterkte en toedieningsvorm van de medicatie vaak anders waren. Dit wijst erop dat patiënten alternatieve medicijnen kregen voorgeschreven.

Verschillende ervaringen van patiënten met medicijntekorten

Patiënten hadden verschillende ervaringen met de medicijntekorten en de impact ervan. Voor de meesten werd een oplossing gevonden, bijvoorbeeld in een ander merk, een andere dosering, een andere manier van toedienen of een alternatief medicijn. Deze wisselingen zorgden bij veel van de ondervraagde patiënten voor spanning en onzekerheid en bij sommigen ook tot fysieke klachten. Ook apothekers bevestigden dit beeld. Zij moesten vaak de medicatie voor hun patiënten aanpassen en merkten dat dit leidde tot verwarring en onzekerheid.

Communicatie en informatie over tekorten kan impact ervan beperken

Patiënten hadden verschillende ervaringen met de mate waarin apothekers actief oplossingen zochten voor de tekorten en hierover met hen communiceerden. Hierdoor verschilde de impact van tekorten per patiënt. Op tijd communiceren en met goede en duidelijke informatie over het proces en de alternatieve medicatie kan de impact van medicijntekorten voor patiënten beperken.

Over het onderzoek

Om de impact van de tekorten op het zorggebruik in de huisartsenpraktijk in kaart te brengen is gebruik gemaakt van gegevens uit Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn. De ervaringen van patiënten met medicijntekorten zijn opgehaald in twee focusgroepen, met in totaal negen patiënten. Tot slot is er een korte uitvraag per e-mail gestuurd naar 19 openbaar apothekers. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.