Zorg aan patiënten met lage gezondheidsvaardigheden kan veel beter

Mensen met lage gezondheidsvaardigheden worden binnen de zorg nog te weinig als probleem erkend en in de spreekkamer nog slecht herkend. Zorginstellingen kunnen veel doen om de zorg beter aan te laten sluiten bij de behoeften en mogelijkheden van mensen met lage gezondheidsvaardigheden.  Dat blijkt uit de NIVEL-kennisvraag ‘Zorg op maat - Hoe kunnen we de zorg beter laten aansluiten bij mensen met lage gezondheidsvaardigheden?’

Zowel op organisatieniveau als in de directe patiëntenzorg kunnen die verbeteringen worden doorgevoerd. Toch gebeurt dat nog onvoldoende. Het blijkt dat niet alle bestuurders en hulpverleners zich ten volle bewust zijn van het belang en de noodzaak om hier iets aan te doen.

Beleid, kennis en vaardigheden
Meestal ontbreekt een organisatiebreed beleid ten aanzien van lage gezondheidsvaardigheden. Er zijn in de praktijk vaak te weinig tijd en middelen om extra aandacht aan mensen met lage vaardigheden te besteden. Ook ontbreekt het medewerkers aan kennis en vaardigheden om goed met deze patiënten om te gaan en is men onvoldoende op de hoogte van bestaande methoden, instrumenten en hulpmiddelen die op dit gebied beschikbaar zijn. Verder wordt de doelgroep nauwelijks betrokken bij verbeterinitiatieven.

Regie voeren
Gezondheidsvaardigheden worden op veel manieren gedefinieerd. In het algemeen gaat het om de cognitieve en sociale vaardigheden van mensen om gezondheidsinformatie te verkrijgen, te begrijpen en te gebruiken in hun eigen situatie. Drie op de tien Nederlanders heeft moeite met gezondheidsinformatie. Wanneer we nog breder kijken en aspecten als motivatie en zelfvertrouwen meenemen dan blijkt dat iets minder dan de helft van de Nederlanders (48%) moeite heeft om zelf de regie te voeren over gezondheid en ziekte en daar ondersteuning bij nodig heeft. Mensen met lage gezondheidsvaardigheden hebben slechtere gezondheidsuitkomsten, minder goede ervaringen met de zorg en maken meer kosten.

Zorg op maat
Gezondheidsvaardigheden krijgen vooral betekenis in de context waarin ze moeten worden gebruikt. Hoe ingewikkelder de zorg is georganiseerd, hoe complexer de taal die in folders en door zorgverleners wordt gebruikt, des te lastiger is het voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden om hun weg te vinden en te weten wat ze nu precies moeten doen. Hoe kunnen zorgverleners ‘zorg op maat’ bieden voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden? Het gaat dan om de manier waarop informatie wordt aangeboden, het taalgebruik, maar ook om de manier waarop de zorg georganiseerd is.

Aanbevelingen
In deze kennisvraag is gekeken hoe het in Nederland gesteld is met de zorg aan patiënten met lage gezondheidsvaardigheden. Hoewel het thema zeker de aandacht heeft ervaart men in de zorgpraktijk belemmeringen om verbeteringen te implementeren. De belangrijkste aanbevelingen uit deze studie voor zorgverleners en –bestuurders zijn:

• Bevorder bewustwording en creëer aandacht voor lage gezondheidsvaardigheden in alle geledingen van de organisatie;
• Zorg dat medewerkers over de kennis en vaardigheden beschikken om met mensen met lage gezondheidsvaardigheden  om te gaan; maak zo mogelijk gebruik van reeds beschikbare methoden en hulpmiddelen;
• Communiceer helder en eenvoudig en investeer in begrijpelijk informatiemateriaal;
• Richt de zorg zo in dat ook mensen met lage gezondheidsvaardigheden er hun weg in kunnen vinden; help hen daar proactief bij;
• Werk samen de doelgroep: mensen met lage gezondheidsvaardigheden kunnen bijvoorbeeld fungeren als trainer maar ook de toegankelijkheid van de organisatie en het communicatie- en informatiemateriaal toetsen.

Subsidiegever: Ministerie van VWS.