Programmaleider Communicatie in de Gezondheidszorg; bijzonder hoogleraar 'Communicatie in de gezondheidszorg', Radboudumc
Publicatie
Publicatie datum
Kom communiceren.
Dulmen, A.M. van. Kom communiceren. Nijmegen: Radboud Universiteit, 2012. 30 p. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Communicatie in de Gezondheidszorg aan de Radboud Universiteit Nijmegen/ het UMC St Radboud op 28 september 2012.
Download de PDF
Besteed niet alleen aandacht aan de manier waarop patiënten en zorgverleners de communicatie ervaren en waarderen, maar kijk vooral naar de feitelijk gang van zaken in de spreekkamer, zo pleitte hoogleraar communicatie in de gezondheidszorg Sandra van Dulmen in haar oratie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
“Lange tijd is het belang van goede communicatie tussen zorgverlener en patiënt weliswaar erkend, maar weinig uitgedragen. In de recente discussies over grenzen aan behandeling wordt de meerwaarde van een goed gesprek steeds meer geroemd. Heldere en open communicatie kan zowel onder- als overbehandeling voorkomen, zelfmanagement van patiënten versterken, als het niet opvolgen van behandeladviezen voorkomen. Kortom, als extra tijd voor een goed gesprek gehonoreerd zou worden, zou dit patiënten, de kwaliteit van zorg en de zorgkosten ten goede komen. Vooralsnog sneuvelt een goed gesprek echter vaak door gebrek aan tijd en geld”, stelt Sandra van Dulmen.
Afstemmen
Ze benadrukt: “Ondanks vele goede inspanningen, gaat de helft van alle klachten over de zorg nog steeds over bejegening. Goede communicatie is immers makkelijk noch vanzelfsprekend. Het kost veel zorgverleners moeite hun communicatie af te stemmen op de persoonlijke behoeften aan informatie en aandacht van de patiënt. En patiënten zelf doen weinig moeite die behoeften kenbaar te maken. Mondigheid en ziek zijn gaan namelijk niet goed samen.”
Onderzoek in de spreekkamer
Sandra van Dulmen pleit ervoor niet alleen aandacht te besteden aan de manier waarop patiënten en zorgverleners de communicatie ervaren en waarderen, maar om vooral te kijken naar de feitelijke gang van zaken in de spreekkamer. Vastleggen dat een zorgverlener informatie heeft verstrekt, zegt namelijk nog niet dat die informatie ook bij de patiënt is overgekomen of tot meer gezond gedrag zal leiden. Net zo min als het investeren in de training van zorgverleners in goede communicatievaardigheden er automatisch toe hoeft te leiden dat die ook in praktijk worden gebracht. Routinematige observatie op basis van video-opnames van contacten tussen zorgverleners en patiënten waarborgt het belang van goede communicatie en daarmee van de kwaliteit van zorg.
Nieuwe consultvormen
Hoewel empathie, een luisterend oor en begrijpelijke informatie onomstreden zijn als onderdelen van een goed gesprek, bepalen vooral de urgentie van de zorg, het type hulpvraag en de omstandigheden van een patiënt, welke communicatie het meest doeltreffend is. De ene patiënt is zodoende gebaat bij een persoonlijke ontmoeting, de andere vaart wel bij begeleiding op afstand, waarbij ICT en internet belangrijke middelen zijn. Nieuwe consultvormen zoals groepsconsulten en zorgverlener-patiënt contacten via internet hebben de toekomst maar zijn nog onvoldoende getest en ingebed in de zorg. Dit vraagt om onderzoek naar wie het meeste gebaat is bij welke vorm van contact en van het actief betrekken van patiënten bij de ontwikkeling van nieuwe consultvormen. Niet de techniek moet hierin voorop lopen, maar de wensen en behoeften van de patiënt en de toegevoegde waarde die het heeft voor de kwaliteit van zorg.
“Lange tijd is het belang van goede communicatie tussen zorgverlener en patiënt weliswaar erkend, maar weinig uitgedragen. In de recente discussies over grenzen aan behandeling wordt de meerwaarde van een goed gesprek steeds meer geroemd. Heldere en open communicatie kan zowel onder- als overbehandeling voorkomen, zelfmanagement van patiënten versterken, als het niet opvolgen van behandeladviezen voorkomen. Kortom, als extra tijd voor een goed gesprek gehonoreerd zou worden, zou dit patiënten, de kwaliteit van zorg en de zorgkosten ten goede komen. Vooralsnog sneuvelt een goed gesprek echter vaak door gebrek aan tijd en geld”, stelt Sandra van Dulmen.
Afstemmen
Ze benadrukt: “Ondanks vele goede inspanningen, gaat de helft van alle klachten over de zorg nog steeds over bejegening. Goede communicatie is immers makkelijk noch vanzelfsprekend. Het kost veel zorgverleners moeite hun communicatie af te stemmen op de persoonlijke behoeften aan informatie en aandacht van de patiënt. En patiënten zelf doen weinig moeite die behoeften kenbaar te maken. Mondigheid en ziek zijn gaan namelijk niet goed samen.”
Onderzoek in de spreekkamer
Sandra van Dulmen pleit ervoor niet alleen aandacht te besteden aan de manier waarop patiënten en zorgverleners de communicatie ervaren en waarderen, maar om vooral te kijken naar de feitelijke gang van zaken in de spreekkamer. Vastleggen dat een zorgverlener informatie heeft verstrekt, zegt namelijk nog niet dat die informatie ook bij de patiënt is overgekomen of tot meer gezond gedrag zal leiden. Net zo min als het investeren in de training van zorgverleners in goede communicatievaardigheden er automatisch toe hoeft te leiden dat die ook in praktijk worden gebracht. Routinematige observatie op basis van video-opnames van contacten tussen zorgverleners en patiënten waarborgt het belang van goede communicatie en daarmee van de kwaliteit van zorg.
Nieuwe consultvormen
Hoewel empathie, een luisterend oor en begrijpelijke informatie onomstreden zijn als onderdelen van een goed gesprek, bepalen vooral de urgentie van de zorg, het type hulpvraag en de omstandigheden van een patiënt, welke communicatie het meest doeltreffend is. De ene patiënt is zodoende gebaat bij een persoonlijke ontmoeting, de andere vaart wel bij begeleiding op afstand, waarbij ICT en internet belangrijke middelen zijn. Nieuwe consultvormen zoals groepsconsulten en zorgverlener-patiënt contacten via internet hebben de toekomst maar zijn nog onvoldoende getest en ingebed in de zorg. Dit vraagt om onderzoek naar wie het meeste gebaat is bij welke vorm van contact en van het actief betrekken van patiënten bij de ontwikkeling van nieuwe consultvormen. Niet de techniek moet hierin voorop lopen, maar de wensen en behoeften van de patiënt en de toegevoegde waarde die het heeft voor de kwaliteit van zorg.