"Mag blijvend herhaald worden": een voorstudie naar herhaalreceptuur in Nederland.

Sinds geruime tijd streven overheid en instellingen voor gezondheidszorg naar verlaging van de kosten voor geneesmiddelen, zonder dat dit concessies aan de kwaliteit van zorg betekent. Van alle geneesmiddelen wordt 75% door de huisarts voorgeschreven. Ongeveer de helft hiervan is herhaalreceptuur (hierbij inbegrepen door een specialist begonnen en door de huisarts voortgezette farmacotherapie). Herhaalreceptuur wordt wel onder verantwoordelijkheid van de huisarts voorgeschreven zonder dat daarbij rechtstreeks contact is tussen huisarts en patiënt. De kosten van herhaalreceptuur belopen tussen ƒ 1 en ƒ 2 miljard. Hierbij komt ook nog een kwaliteitsaspect: enerzijds kost een herhaalrecept de huisarts en de patiënt minder tijd, anderzijds heeft de huisarts minder controle op de medicatie van patiënten. Van beleidszijde is er tot nog toe weinig aandacht voor dit onderwerp geweest. Er zijn nauwelijks maatregelen genomen en de kennis over herhaalreceptuur is onvolledig. Het College voor Zorgverzekeringen (CZ) heeft daarom een inventariserende studie laten uitvoeren.

Weinig aandacht
Iets meer dan de helft van alle geneesmiddelen die in de huisartsenpraktijk worden voorgeschreven, wordt op herhalingsrecept verstrekt. Dit betekent dat er voor ongeveer ƒ 1,5 miljard op herhaling wordt voorgeschreven. Gezien de omvang van de herhaalreceptuur heeft de medische wereld opvallend weinig aandacht voor dit onderwerp. Alleen voor de anticonceptiepil wordt in de NHG-standaarden aangegeven dat het via een herhaalprocedure verstrekt kan worden. In drie andere standaarden wordt juist afgeraden met herhaalreceptuur te werken. Voor de meeste geneesmiddelen bestaat echter helemaal geen richtlijn voor herhaalreceptuur.
In huisartspraktijken worden zelden duidelijke afspraken gemaakt tussen huisartsen en praktijkassistentes over de verstrekking van herhalingsrecepten. Ook met apothekers worden hooguit marginale afspraken gemaakt. Het onderwerp komt nauwelijks aan de orde in de opleiding tot praktijkassistente. In het Farmaco Therapie Overleg (FTO) wordt zelden over herhaalreceptuur gesproken.

Verbeteringen
Uit vraaggesprekken met beroepsgroepen en deskundigen blijkt evenwel dat er op dit vlak mogelijkheden zijn voor kwaliteitsverbetering, met kostenreductie als waarschijnlijk nevengevolg.
In de eerste plaats kunnen er duidelijke afspraken worden gemaakt over het verstrekken van herhalingsrecepten met de praktijkassistentie en de apothekers. Deze laatsten kunnen een grotere rol als medicatiebewakers vervullen. Wanneer er goede afspraken zijn en het effect van de geneesmiddelen duidelijk is, is het inderdaad doelmatig om met herhalingsrecepten te werken. Bij bepaalde middelen en bepaalde diagnoses moet de huisarts echter zelf de vinger aan de pols houden. Ten tweede zou men beter kunnen bijhouden of patiënten hun medicatie nog steeds nodig hebben (monitoring). Hierbij kan het Huisartsen Informatie Systeem (HIS) een belangrijk hulpmiddel zijn. Voorwaarde daarvoor is dat herhaalrecepten wel nauwkeurig als zodanig worden geregistreerd. In de derde plaats is het wenselijk dat de medische wereld meer aandacht gaat besteden aan herhaalreceptuur. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld dat de apotheker een grotere rol gaat spelen in de medicatiebewaking. En in de vierde plaats zijn ook overlegvormen tussen huisarts en specialist denkbaar. Door verbetering van de communicatie tussen dezen kunnen wellicht overbodige voorschriften voorkomen worden. In het onderzoeksverslag zijn deze mogelijkheden specifiek uitgewerkt.