Nurse prescribing: a study on task substitution and professional jurisdictions.

Een recept van de verpleegkundige is veilig. Verpleegkundigen schrijven de juiste pillen en doseringen voor en op dezelfde manier als artsen. In de verschillende landen variëren de voorwaarden waaronder zij voorschrijven echter aanzienlijk en in Nederland lopen bevoegdheden en praktijk nog niet met elkaar in de pas, zo blijkt uit onderzoek bij het NIVEL waarop Marieke Kroezen 22 september promoveert bij VU medisch centrum.

In het Verenigd Koninkrijk hebben bepaalde groepen verpleegkundigen dezelfde voorschrijfbevoegdheden als artsen, maar in andere landen mogen zij alleen onder strikte voorwaarden en verantwoordelijkheid van een arts medicijnen voorschrijven. In Nederland hebben categorieën gespecialiseerd verpleegkundigen een beperkte voorschrijfbevoegdheid en sinds januari 2012 kunnen verpleegkundig specialisten (Masters of Advanced Nursing Practice) elk geneesmiddel voorschrijven dat binnen hun specialisme en bekwaamheid valt. In de dagelijkse praktijk blijken er echter grote verschillen te bestaan in de mate waarin en manier waarop verpleegkundig specialisten voorschrijven. In het ene ziekenhuis schrijven zij voor volgens afgebakende protocollen of louter in overleg met een medisch specialist, in een ander ziekenhuis kunnen zij hun bevoegdheid veel ruimer in de praktijk brengen.

Op de werkvloer
“De wettelijke bevoegdheid van verpleegkundig specialisten om geneesmiddelen voor te schrijven is over het algemeen breder dan hun zeggenschap daarover op de werkvloer”, stelt Marieke Kroezen. “Omdat het voorschrijven door verpleegkundigen in Nederland nog volop in ontwikkeling is zal de voorschrijfbevoegdheid op de werkvloer de komende jaren nog wel veranderen. Zo’n proces moet zich uitkristalliseren.” Uit haar onderzoek blijkt ook dat veel samenwerkingsverbanden tussen artsen en verpleegkundig specialisten informeel zijn. “Wanneer het aantal voorschrijvende verpleegkundig specialisten in de toekomst stijgt, zal deze manier van samenwerking onhoudbaar worden en moet er een formeel samenwerkingsverband komen.”

Onderzoek
“Als verpleegkundigen geneesmiddelen gaan voorschrijven, krijgen zij bevoegdheden die voorheen waren voorbehouden aan artsen. Zo’n verschuiving betekent ook dat artsen iets van hun terrein prijsgeven”, vertelt Kroezen. Ze onderzocht de ontwikkelingen voor en na de introductie van de voorschrijfbevoegdheden van verpleegkundigen met interviews en vragenlijsten onder artsen, verpleegkundig specialisten, verpleegkundigen en andere betrokkenen, en in systematische literatuurreviews. “In Nederland staat de medische professie over het algemeen minder sceptisch tegenover de voorschrijfbevoegdheid van verpleegkundigen dan in andere landen. Toch proberen artsen ook hier veel zeggenschap over het voorschrijven in handen te houden. Bovendien blijkt ook dat niet elke basisverpleegkundige het voorschrijven bij het takenpakket van een verpleegkundige vindt horen.”

Toekomst
Het voorschrijven door gespecialiseerde verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten zal zich de komende jaren verder ontwikkelen. Het promotieonderzoek van Kroezen toont aan dat de voorschrijfbevoegdheid een waardevolle aanvulling voor de gezondheidszorg kan zijn, maar dat een aantal obstakels nog wel aandacht vraagt en verwachtingen wellicht moeten worden aangepast. In het nieuwe beroepsprofiel voor verpleegkundigen staat dat voorschrijven één van de competenties is die iedere verpleegkundige in 2020 zou moeten bezitten. Terwijl Kroezen laat zien dat niet elke verpleegkundige dit ook echt wil. Daarnaast is de volledige introductie en integratie van de voorschrijfbevoegdheid op de werkvloer een proces dat tijd kost. De verwachtingen ervan bij beleidsmakers, bijvoorbeeld in termen van kostenefficiëntie, moeten hier wellicht meer op worden afgestemd.