Programmaleider Verpleging, Verzorging en Ouderenzorg; bijzonder hoogleraar 'Verpleging en verzorging in de laatste levensfase', Vrije Universiteit / Amsterdam UMC
Publicatie
Publicatie datum
Palliatieve zorg voor daklozen: een systematische review van zorgen, behoeften en voorkeuren van daklozen, en belemmerende en bevorderende factoren voor het verlenen van palliatieve zorg.
Klop, J.T., Veer, A.J.E. de, Dongen, S.I. van, Francke, A.L., Rietjens, J.A.C., Onwuteaka-Philipsen, B.D. Palliatieve zorg voor daklozen: een systematische review van zorgen, behoeften en voorkeuren van daklozen, en belemmerende en bevorderende factoren voor het verlenen van palliatieve zorg. Nederlands-Vlaams Tijdschrift voor Palliatieve Zorg: 2017, 15(1), p. 91-92. Abstracts: Nederlands- Vlaamse Wetenschapsdagen Palliatieve Zorg 2017, 30 november en 1 december 2017 in Amsterdam.
Lees online
Inleiding
Bij mensen die dak- of thuisloos zijn, is in de laatste levensfase vaak sprake van een complexe combinatie van lichamelijke, psychosociale en verslavingsproblemen.. Het tijdig bieden van palliatieve zorg die past bij behoeften en zorgen van mensen die dak- of thuisloos zijn is vaak een lastige opgave voor professionals. Deze systematische review heeft als doel om wetenschappelijk bewijs samen te vatten over:
(a) de zorgen, behoeften en voorkeuren ten aanzien van palliatieve zorg van mensen die dak- of thuisloos zijn
(b) bevorderende en belemmerende factoren voor het leveren van kwalitatief goede palliatieve zorg aan mensen diedak- of thuisloos zijn.
Methoden
Een systematische review is uitgevoerd met behulp van het PRISMA-statement. PubMed, Embase, PsychInfo, CINAHL en Web of Science zijn doorzocht van 15 maart 2016 tot 10 mei 2016. Geïncludeerd zijn studies die gaan over dak- en thuisloze mensen met een korte levensverwachting, over palliatieve zorgbehoeften en/of de verstrekte palliatieve zorg aan deze doelgroep, en die zijn uitgevoerd in Westerse landen. Studies zijn door twee onderzoekers onafhankelijk van elkaar geselecteerd op basis van de inclusiecriteria. Data-extractie vond onafhankelijk plaats, aan de hand van een vooraf opgesteld extractie formulier. De methodologische kwaliteit van de studies werd beoordeeld met behulp van het Critical Appraisal Instrument van Hawker, Payne, Kerr et al. (2002)1.
Resultaten
23 studies voldeden aan de inclusiecriteria; vijftien studies waren kwalitatief en acht studies waren kwantitatief. Veel van de zorgen, behoeften en voorkeuren betreffende palliatieve zorg aan dak- en thuislozen bleken gerelateerd aan drugsverslaving die adequate zorg belemmert, palliatieve zorg als iets van een lage prioriteit, beperkt inzicht in de eigen conditie en weinig of geen steun van familie en vrienden. Belemmerende en bevorderende factoren hadden vaak te maken met de houding van professionals: een respectvolle benadering en respect voor waardigheid van dakloze personen is belangrijk voor kwalitatief goede palliatieve zorg.
Conclusies
Een patiëntgerichte, laagdrempelige aanpak waarbij bewustwording van de zorgen van mensen die dak- of thuisloos zijn centraal staat bij professionals, is nodig om de juiste palliatieve zorg tijdig en op maat in te kunnen zetten. Training, educatie en ervaring van experts zijn hierbij van belang.
1 Hawker S, Payne SK, Kerr C, Hardey M and Powell J. Appraising the evidence: reviewing disparate data systematically. Qualitative Health Research. 2002; 12: 1284-99.
Wat betekent uw onderzoek voor de praktijk?
Overzicht van de mogelijkheden en knelpunten binnen palliatieve zorg, inzichten in behoeftes van daklozen en handreikingen om deze zorg te verbeteren.
Bij mensen die dak- of thuisloos zijn, is in de laatste levensfase vaak sprake van een complexe combinatie van lichamelijke, psychosociale en verslavingsproblemen.. Het tijdig bieden van palliatieve zorg die past bij behoeften en zorgen van mensen die dak- of thuisloos zijn is vaak een lastige opgave voor professionals. Deze systematische review heeft als doel om wetenschappelijk bewijs samen te vatten over:
(a) de zorgen, behoeften en voorkeuren ten aanzien van palliatieve zorg van mensen die dak- of thuisloos zijn
(b) bevorderende en belemmerende factoren voor het leveren van kwalitatief goede palliatieve zorg aan mensen diedak- of thuisloos zijn.
Methoden
Een systematische review is uitgevoerd met behulp van het PRISMA-statement. PubMed, Embase, PsychInfo, CINAHL en Web of Science zijn doorzocht van 15 maart 2016 tot 10 mei 2016. Geïncludeerd zijn studies die gaan over dak- en thuisloze mensen met een korte levensverwachting, over palliatieve zorgbehoeften en/of de verstrekte palliatieve zorg aan deze doelgroep, en die zijn uitgevoerd in Westerse landen. Studies zijn door twee onderzoekers onafhankelijk van elkaar geselecteerd op basis van de inclusiecriteria. Data-extractie vond onafhankelijk plaats, aan de hand van een vooraf opgesteld extractie formulier. De methodologische kwaliteit van de studies werd beoordeeld met behulp van het Critical Appraisal Instrument van Hawker, Payne, Kerr et al. (2002)1.
Resultaten
23 studies voldeden aan de inclusiecriteria; vijftien studies waren kwalitatief en acht studies waren kwantitatief. Veel van de zorgen, behoeften en voorkeuren betreffende palliatieve zorg aan dak- en thuislozen bleken gerelateerd aan drugsverslaving die adequate zorg belemmert, palliatieve zorg als iets van een lage prioriteit, beperkt inzicht in de eigen conditie en weinig of geen steun van familie en vrienden. Belemmerende en bevorderende factoren hadden vaak te maken met de houding van professionals: een respectvolle benadering en respect voor waardigheid van dakloze personen is belangrijk voor kwalitatief goede palliatieve zorg.
Conclusies
Een patiëntgerichte, laagdrempelige aanpak waarbij bewustwording van de zorgen van mensen die dak- of thuisloos zijn centraal staat bij professionals, is nodig om de juiste palliatieve zorg tijdig en op maat in te kunnen zetten. Training, educatie en ervaring van experts zijn hierbij van belang.
1 Hawker S, Payne SK, Kerr C, Hardey M and Powell J. Appraising the evidence: reviewing disparate data systematically. Qualitative Health Research. 2002; 12: 1284-99.
Wat betekent uw onderzoek voor de praktijk?
Overzicht van de mogelijkheden en knelpunten binnen palliatieve zorg, inzichten in behoeftes van daklozen en handreikingen om deze zorg te verbeteren.