Senior onderzoeker Arbeids- en Organisatievraagstukken in de Gezondheidszorg
Publicatie
Publicatie datum
Wat beweegt de basisarts? Een vooronderzoek ten behoeve van de raming van basisartsen.
Flinterman, L., Batenburg, R., Joldersma, C. Wat beweegt de basisarts? Een vooronderzoek ten behoeve van de raming van basisartsen. Utrecht: Capaciteitsorgaan / Nivel, 2024. 64 p.
Download de PDF
In Nederland zijn er veel artsen zonder specialisme werkzaam. Ze hebben hun geneeskundeopleiding
afgerond en staan in het BIG-register geregistreerd als arts. Veel van deze artsen doen een
vervolgopleiding als arts in opleiding tot specialist (aios). Er zijn er ook die (promotie)onderzoek
doen. Een andere grote groep is in de zorgpraktijk werkzaam als ‘arts niet in opleiding tot specialist’
ofwel anios.
Rond deze basisartsen en de wijze waarop hun loopbaan vorm krijgt, leven veel vragen. De tijd tussen
het afronden van de geneeskunde opleiding en de start van de vervolgopleiding is toegenomen. Het
is niet duidelijk of basisartsen hier bewust voor kiezen. Tegelijkertijd lijken werkgevers in de zorg een
tekort te ervaren aan anios en stellen zij de vraag waar de anios is gebleven. Het is onduidelijk hoe de
anios, aios en onderzoeker van nu hun loopbaan vorm geven. Kan het zijn dat jonge artsen van nu
andere prioriteiten stellen en kiezen voor een ander loopbaanpatroon dan gevestigde specialisten? Is
het voor basisartsen bijvoorbeeld aantrekkelijker geworden buiten de zorg te gaan werken in plaats
van (direct) een vervolgopleiding te doen? Een daarvan afgeleide vraag is of de positie van de
anios/basisarts aan het veranderen is; gaat het om een arts die nog in opleiding gaat en/of is het een
arts met een zelfstandige positie op de arbeidsmarkt?
Deze vragen rond het aanbod van basisartsen en de vraag naar basisartsen worden niet allemaal in
dit onderzoek beantwoord. Dit onderzoek is een vooronderzoek om het loopbaangedrag van
basisartsen en hun afwegingen daarbij in kaart te brengen zodat beter inzicht ontstaat in
veranderingen in het aanbod aan basisartsen. Daarmee geeft dit vooronderzoek input voor een
raming van het aantal benodigde basisartsen en hoeveel geneeskundestudenten elk jaar moeten
worden opgeleid.
Dit verdiepende onderzoek gaat alleen over de ontwikkelingen in het aanbod van basisartsen. Weet
de basisarts van tevoren of, en zo ja, welke geneeskundige vervolgopleiding hij of zij wil doen en/of
veranderen loopbaankeuzes en voorkeuren gaandeweg? Ook in de reactie van VWS op het
Capaciteitsplan 2024-2027 in juni 2023 wordt gewezen op de noodzaak van inzicht in drijfveren en
beweegredenen van basisartsen. Dit verdiepende onderzoek is daarmee de opmaat voor een
capaciteitsraming, waarmee de beschikbare en benodigde capaciteit aan basisartsen nu en in de
toekomst kan worden gekwantificeerd. Via het ramingsmodel zijn dan scenario’s door te rekenen
zodat uiteindelijk een onderbouwd instroomadvies is op te stellen.
afgerond en staan in het BIG-register geregistreerd als arts. Veel van deze artsen doen een
vervolgopleiding als arts in opleiding tot specialist (aios). Er zijn er ook die (promotie)onderzoek
doen. Een andere grote groep is in de zorgpraktijk werkzaam als ‘arts niet in opleiding tot specialist’
ofwel anios.
Rond deze basisartsen en de wijze waarop hun loopbaan vorm krijgt, leven veel vragen. De tijd tussen
het afronden van de geneeskunde opleiding en de start van de vervolgopleiding is toegenomen. Het
is niet duidelijk of basisartsen hier bewust voor kiezen. Tegelijkertijd lijken werkgevers in de zorg een
tekort te ervaren aan anios en stellen zij de vraag waar de anios is gebleven. Het is onduidelijk hoe de
anios, aios en onderzoeker van nu hun loopbaan vorm geven. Kan het zijn dat jonge artsen van nu
andere prioriteiten stellen en kiezen voor een ander loopbaanpatroon dan gevestigde specialisten? Is
het voor basisartsen bijvoorbeeld aantrekkelijker geworden buiten de zorg te gaan werken in plaats
van (direct) een vervolgopleiding te doen? Een daarvan afgeleide vraag is of de positie van de
anios/basisarts aan het veranderen is; gaat het om een arts die nog in opleiding gaat en/of is het een
arts met een zelfstandige positie op de arbeidsmarkt?
Deze vragen rond het aanbod van basisartsen en de vraag naar basisartsen worden niet allemaal in
dit onderzoek beantwoord. Dit onderzoek is een vooronderzoek om het loopbaangedrag van
basisartsen en hun afwegingen daarbij in kaart te brengen zodat beter inzicht ontstaat in
veranderingen in het aanbod aan basisartsen. Daarmee geeft dit vooronderzoek input voor een
raming van het aantal benodigde basisartsen en hoeveel geneeskundestudenten elk jaar moeten
worden opgeleid.
Dit verdiepende onderzoek gaat alleen over de ontwikkelingen in het aanbod van basisartsen. Weet
de basisarts van tevoren of, en zo ja, welke geneeskundige vervolgopleiding hij of zij wil doen en/of
veranderen loopbaankeuzes en voorkeuren gaandeweg? Ook in de reactie van VWS op het
Capaciteitsplan 2024-2027 in juni 2023 wordt gewezen op de noodzaak van inzicht in drijfveren en
beweegredenen van basisartsen. Dit verdiepende onderzoek is daarmee de opmaat voor een
capaciteitsraming, waarmee de beschikbare en benodigde capaciteit aan basisartsen nu en in de
toekomst kan worden gekwantificeerd. Via het ramingsmodel zijn dan scenario’s door te rekenen
zodat uiteindelijk een onderbouwd instroomadvies is op te stellen.
Gegevensverzameling
