In het Integraal Zorgakkoord (IZA) zijn de afspraken tussen ministerie van VWS en verschillende zorgpartijen vastgelegd, gericht op een toekomstbestendige zorg. Met vijf verschillende IZA-monitoren ‘Beweging’ wordt binnen het IZA gemeten in hoeverre deze afspraken uit het akkoord gestalte krijgen. De IZA-monitor ‘Beweging naar een sterkere eerste lijn’ van het Nivel is er een van én een belangrijke, aangezien de eerstelijnszorg verreweg het grootste deel van de zorgvragen in Nederland in behandeling neemt. De eerste meting laat verschillende dingen zien, bijvoorbeeld dat burgers de eerste lijn als positief ervaren, maar ook dat de eerste lijn met name op het vlak van het zorgverleningsaanbod onder druk staat.
Met de IZA-monitor ‘Beweging naar een sterkere eerste lijn’ bekijken we bewegingen in de eerste lijn op het vlak van zorgverlener en zorggebruiker. Deze monitor loopt van 2024 tot en met 2026.
Zorgverleners en burgers ervaren druk op de zorg
Uit de eerste meting komt naar voren dat in afgelopen vijf jaar het aantal openstaande vacatures steeg en het percentage ziekteverzuim in de eerste lijn toenam. Tegelijkertijd nam het aantal medewerkers in de eerste lijn toe. Specifiek in de huisartsenpraktijk zien we dat het werkplezier onder zorgverleners afneemt en de werkdruk stijgt. Het percentage huisartsenpraktijken dat één of meer patiëntenstops invoerde, nam in de afgelopen vijf jaar toe tot meer dan de helft. Zorgpartijen in de regio’s noemen als voornaamste knelpunten de ontwikkelingen in de zorgvraag, zoals de toename in complexiteit, en ontwikkelingen in het zorgaanbod, zoals de toename in personeelstekorten.
Meeste zorggebruikers positief over huidige zorg, maar ook verontrust over de toekomst
In de IZA-monitor kijken we ook naar verschillende aspecten die betrekking hebben op het streven naar ‘passende zorg in de eerste lijn’ voor de zorggebruiker. We monitoren bijvoorbeeld het aspect ‘Meer Tijd Voor de Patiënt’ (MTVP). Bij deze eerste meting gaven de meeste zorggebruikers aan meestal of altijd voldoende tijd te krijgen tijdens een consult met de huisarts. De meeste zorggebruikers hebben positieve ervaringen met de eerstelijnszorg en zijn tevreden over hun huisarts. Ook hebben de meeste van hen (heel) veel vertrouwen in huisartsen, fysiotherapeuten en apothekers. Ze kunnen met hun gezondheidsprobleem meestal of altijd snel genoeg terecht bij hun huisarts. Maar er zijn ook zorgen bij zorggebruikers, bijvoorbeeld over de vraag of zij in de toekomst nog wel terecht kunnen in de eerstelijnszorg. De druk op de eerstelijnszorg aan de zorgaanbodzijde is immers goed zichtbaar.
Gebruik van digitale zorg blijft achter onder zorggebruikers
We zien dat op dit moment maar een klein deel van de contacten van patiënten met de huisartsenpraktijk digitaal plaatsvindt. Wel neemt het aantal zorggebruikers met een chronische ziekte dat informatie over gezondheid zoekt op internet gestaag toe. Dit is gemeten in de IZA-monitor ‘Beweging naar meer hybride zorg’, ook een van de vijf IZA-monitoren ‘Beweging’.
Eerste meting biedt inzicht in verbeterpotentieel eerste lijn
De eerste meting met de IZA-monitor ‘Beweging naar een sterkere eerste lijn’ biedt een eerste inzicht in het gat dat er is tussen de dagelijkse praktijk van de eerste lijn en de ‘IZA-ambities’ om deze te versterken. In 2025 rapporteren we de resultaten van een uitgebreidere meting binnen de monitor en zetten deze af tegen deze eerste meting, de ‘nulmeting’. Zo geven we inzicht in de mate waarin de eerste lijn naar de IZA-ambities beweegt.
Over het onderzoek
Met de IZA-monitor (2024-2026) rapporteert het Nivel jaarlijks over de voortgang van de beweging naar een sterkere eerste lijn. Hierin werkt het Nivel samen met Zorginstituut Nederland. Om extra registratiedruk in de zorg te voorkomen, maken we voor de monitoring gebruik van bestaande gegevensbronnen. Deze eerste meting biedt eerste inzichten ten behoeve van de Mid Term Review van het Integraal Zorgakkoord (IZA), met een subsidie van het ministerie van VWS. De IZA-monitor is niet statisch, maar beweegt inhoudelijk mee met de actualiteit. Dat betekent dat de monitor elk jaar wordt aangevuld met indicatoren en gegevens.
Interactieve Nivel-Verbindt-sessie: Wat maakt een monitor zinnig?
Er wordt heel wat afgemonitord in de Nederlandse gezondheidszorg. Van monitoren van landelijke zorgakkoorden zoals IZA, GALA, WOZO, TAZ, tot aan monitors voor de gevolgen van de Covid-pandemie. Maar hoe zorg je ervoor dat zo een monitor echt zinnig is? Deel uw ervaringen met monitoren en praat met ons mee om zo samen tot 7 do’s voor het vormgeven van een zinnige monitor te komen.
| Wanneer: |
Maandag 24 juni 2024, 14.00-17.00 uur |
| Waar: |
Het Nivel, Utrecht |
| Voor wie: |
Onderzoekers en beleidsmakers die zelf betrokken zijn bij het monitoren van ontwikkelingen in gezondheid, zorg en beleid. |
| Doe mee! |
Ga naar de aanmeldpagina voor meer informatie en meld u direct aan! |
