Verbeter de veiligheid in het ziekenhuis per afdeling

De Nederlandse evenknie van een Amerikaanse vragenlijst om de patiëntveiligheidscultuur in ziekenhuizen te meten, meet echt de cultuur op een afdeling. Iedere ziekenhuisafdeling kan ermee aan de slag, zo blijkt uit een publicatie van onderzoekers van het NIVEL en EMGO Instituut VUmc in Quality and Safety in Health Care.
In de VS is een vragenlijst (HSOPS) ontwikkeld om de patiëntveiligheidscultuur in ziekenhuizen te meten. De Nederlandse versie van de vragenlijst, COMPaZ, kent 11 ‘dimensies’ van patiëntveiligheidscultuur. Dimensies zijn onder meer de samenwerking op de afdeling en met andere afdelingen, de bereidheid incidenten te melden, de betrokkenheid van het management, feedback over incidenten, open communicatie – durft een medewerker een onveilige situatie aan te kaarten – en de informatieoverdracht tijdens dienstwisselingen. De vragenlijst wordt afgenomen bij individuele medewerkers op een ziekenhuisafdeling. Maar geeft de vragenlijst inderdaad informatie over de veiligheidscultuur op de afdeling of meet hij de meningen van individuele medewerkers?

Afdelingscultuur
De vragenlijst meet de afdelingscultuur zo blijkt uit onderzoek met multilevelanalyse. NIVEL-onderzoeker Marleen Smits zocht met deze vorm van analyse naar ‘clustering’ op ziekenhuisafdelingen en in ziekenhuizen. “Als de vragenlijst inderdaad de veiligheidscultuur meet op een afdeling, dan moeten de antwoorden van medewerkers van dezelfde afdeling clusteren. Met andere woorden: de antwoorden van medewerkers van afdeling A moeten meer op elkaar lijken, dan op de antwoorden van medewerkers van andere afdelingen.” Voor elk van de 11 dimensies bleek dat zo te zijn, de vragenlijst meet dus afdelingscultuur en niet alleen individuele meningen.

Aanbevelingen en onderzoek
De onderzoekers bevelen aan in te steken op afdelingsniveau om de patiëntveiligheidscultuur te veranderen. Het onderzoek maakt deel uit van het Onderzoeksprogramma Patiëntveiligheid in Nederlandse ziekenhuizen dat is geïnitieerd door de Orde van Medisch Specialisten met financiële steun van het Ministerie van VWS. Voor het onderzoek zijn de vragenlijsten afgenomen bij 1889 medewerkers van 19 ziekenhuizen en 87 afdelingen (ongeveer vier per ziekenhuis). De Nederlandse vragenlijst COMPaZ is via www.vmszorg.nl op te vragen. De auteurs hebben er ook een handleiding bij geschreven, ook deze is via de site op te vragen.

Subsidiënt: Ministerie van VWS