Wetenschappelijke steun aan de Europese Commissie over (volks)gezondheid hielp de EU te reageren op meest urgente gezondheidsprioriteiten

In een periode van vier jaar heeft het EUHealthSupport-consortium, onder leiding van het Nivel, wetenschappelijke ondersteuning geboden aan de Europese Commissie over een breed scala aan volksgezondheid gerelateerde onderwerpen. Deze ondersteuning is van groot belang geweest voor beleidsvorming op EU-niveau. Het heeft een rol gepeeld in de reactie op de COVID-19-pandemie en in andere vooraanstaande initiatieven, zoals de European Health Data Space, het Europe’s Beating Cancer Plan en de EU Mission on Cancer. Hoogtepunten van deze ondersteunende activiteiten worden nu gepresenteerd in een kort rapport. Dit wordt gedaan omdat dergelijke wetenschappelijke ondersteuningsactiviteiten vaak achter de schermen plaatsvinden. Dit geldt bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van beleid van de Commissie op gebieden als preventie van niet-overdraagbare ziekten, geestelijke gezondheid, preventie en vroege opsporing van kanker.

In 2019 heeft de Europese Commissie voor het eerst een enkelvoudig raamcontract uitgegeven voor wetenschappelijke en technische ondersteuning bij het beheer van expertgroepen in de volksgezondheid. Het raamcontract werd geleid door het Nivel. De pijler van wetenschappelijke ondersteuningsdiensten is tot stand gekomen in samenwerking met wetenschappelijke partners, namelijk met het RIVM (Nationaal Instituut voor Volksgezondheid en Milieu) en het RCSI (Royal College of Surgeons – University of Medicine and Health Sciences in Ierland). Voor specifieke themagebieden werden extra experts ingeschakeld.

Onderzoek uitgevoerd door het consortium droeg bij aan belangrijke prioriteitsgebieden voor de volksgezondheid

Hoewel het raamcontract officieel liep van januari 2019 tot en met december 2023, waren de effecten ervan nog steeds zichtbaar in 2024. Dit betrof onder andere bijdragen aan de aanbevelingen van de Europese Raad en publicaties van de Europese Commissie. De onderwerpen waren breed en omvatten onder meer:

• implementatie van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) in de EU-lidstaten
• ziektepreventie en gezondheidsbevordering, onder meer op het terrein van een aantal niet-overdraagbare ziekten, geestelijke gezondheidszorg, uitwisseling van best practises en implementatie van onderzoek in beleid
• kankerbeleid, waaronder kankerscreening, het overleven van kanker bij kinderen, beleid op het gebied van alcoholetikettering en de kwaliteit van leven van overlevenden van kanker
• COVID-19-gerelateerde onderzoeken, waaronder onderzoeken naar COVID-19-beleidsreacties, post-COVID-surveillance, contacttracering, crisis gerelateerde voorraden en aanschaf van medische tegenmaatregelen en Long COVID-19-gerelateerde onderzoeken
• farmaceutisch beleid
• implementatie van EU-referentielaboratoria op het gebied van de volksgezondheid

Wetenschappelijke ondersteuning aan de EU is essentieel bij de reactie op crises in de volksgezondheid

Het rapport laat zien hoe functionarissen van de Europese Commissie zich inzetten voor de bescherming van de gezondheid van EU-burgers. Ze baseren zich daarbij op wetenschappelijk bewijs en werken nauw samen met verschillende expertgroepen op EU-niveau. Hun werk werd sterk beïnvloed door de COVID-19-pandemie, omdat alle EU-lidstaten zich midden in een storm bevonden en wetenschappelijke ondersteuning nodig hadden in een snel veranderende situatie. Een overzicht van de soorten onderzoeken die tijdens de COVID-19-pandemie zijn uitgevoerd, helpt om de wetenschappelijke ondersteuning in de toekomst te optimaliseren en middelen efficiënter in te zetten bij nieuwe volksgezondheidscrises.

Over de studie

Het EUHealthSupport-consortium opereerde onder het enkelvoudig raamcontract Chafea/2018/03, met Nivel als coördinator. In totaal zijn er 16 verzoeken om dienstverlening ingediend namens DG Gezondheid en Voedselveiligheid (DG SANTE), DG Onderzoek en Innovatie (DG RTD) en de Health Emergency Preparedness and Response Authority (HERA). Alle contracten werden namens de diensten van de Europese Commissie beheerd door het Europees Uitvoerend Agentschap voor gezondheid en digitaal (HaDEA).