Nivel-onderzoeksprogramma Arbeids- en Organisatievraagstukken in de Zorg

Zorg is mensenwerk. In Nederland werken 1,2 miljoen mensen in de zorg. Bepaalde zorgtaken worden geleerd aan patiënten en burgers of geautomatiseerd, maar zorg bieden is en blijft een arbeidsintensief en verantwoordelijk proces. De druk op de zorg neemt sterk toe: de bevolking vergrijst, banen in de zorg zijn lang niet altijd populair en onder veel beroepen is de uitstroom uit het beroep hoog. Hoe krijgen we al het werk in de zorg gedaan met steeds minder mensen? Wij monitoren voortdurend de aansluiting tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt van diverse zorgberoepen, waaronder de huisartsenzorg.

Direct naar de actuele stand van zaken in de huisartsenzorg

• Ga naar de Nivel-cijfers Arbeidsmarkt huisartsenzorg: voor de knelpunten die huisartsenpraktijken ervaren (landelijk en regionaal) en oplossingsgerichte maatregelen die zij treffen.
• Ga naar de Nivel-cijfers Beroepsgroep huisartsen: voor informatie over de grootte, samenstelling, werkzame uren en meer wat betreft de beroepsgroep huisartsen en de huisartsenpraktijk.

Het Nivel onderzoekt …

De vraagstukken in de zorg zijn groot en complex en hangen ook nog eens met elkaar samen. Voor oplossingen is kennis nodig, kennis die de verschillende niveaus en sectoren waarin zorgverleners dagelijks werken overstijgt. Daarnaast dient de kennis die er wél is in historisch perspectief en toekomstperspectief te worden geplaatst. Binnen dit Nivel-onderzoeksprogramma brengen wij trends in kaart en maken we mogelijke scenario’s.

Deze kernvragen leiden tot twee pijlers van onderzoek binnen ons programma:

1. De aansluiting tussen vraag en aanbod in de arbeidsmarkt van zorgberoepen

We kijken we naar de kwantitatieve aansluiting tussen vraag en aanbod (‘zijn er voldoende professionals om het werk gedaan te krijgen?’) en kwalitatieve aansluiting (‘sluiten de competenties van zorgverleners aan bij wat er in de praktijk van hen gevraagd wordt?’). De aansluiting tussen vraag en aanbod op de zorgarbeidsmarkt bekijken we vanuit verschillende invalshoeken.

1. Meerdere dimensies: ons onderzoek is kwantitatief, kwalitatief, organisatiekundig en planmatig van aard.
2. Landelijk en regionaal: de resultaten van ons onderzoek bieden we aan op nationaal niveau en ook steeds meer op regionaal niveau.
3. Vanuit het perspectief van zorgverlener en zorggebruiker: we doen onderzoek naar de zorgvraag van patiënten en burgers in de regio én naar de aantrekkelijkheid van die regio voor zorgverleners om er te gaan werken.

2. Onderzoek naar het skillmix-beleid

We kijken hoe de samenwerking en taakverdeling tussen zorgprofessionals kan bijdragen aan een betere arbeidsmarkt. Het zorgen voor een innovatief ‘skillmix-beleid’ in de zorg staat in de top 5 van de Europese beleidsagenda.

Het nieuw ontwikkelde Skillmix-instrument geeft huisartsenvoorzieningen - een huisartsenpraktijk, huisartsenspoedpost, huisartsendienstenstructuur (HDS) of (regionaal) samenwerkingsverband van huisartsenvoorzieningen - allereerst inzicht in de eigen praktijk, namelijk in de functiesamenstelling (‘skillmix’), in ervaren arbeidsmarktknelpunten en in de verwachte zorgvraag die op hen afkomt. Neem een kijkje! U kunt het instrument kosteloos gebruiken!

Het Skillmix-instrument voor huisartsenvoorzieningen

Werkzaam in een huisartsenpraktijk, huisartsenspoedpost, huisartsendiensten-structuur of (regionaal) samenwerkingsverband van huisartsenvoorzieningen?
Het Skillmix-instrument biedt u:

1. inzicht in de skillmix oftewel de functiesamenstelling van uw personeel en bijbehorende knelpunten
2. spiegelinformatie (de ‘benchmark’): uw organisatie afgezet tegen vergelijkbare organisaties
3. inzicht in de verwachte zorgvraag van uw organisatie in de komende 5 jaar
4. toekomstbestendige oplossingsrichtingen om met de ervaren knelpunten in personeelsbezetting om te gaan

Methoden van onderzoek

Voor ons onderzoek maken we gebruik van onze onderzoeksinfrastructuur: met onze Nivel Beroepenregistraties in de Zorg verzamelen en analyseren we de werkzaamheid, loopbanen en praktijken van eerstelijnszorgverleners.

Door het analyseren van onze schat aan data kunnen we over langere periode dingen zien als: 

• hoeveel mensen in een beroepsgroep werken
• hoeveel uur ze werken
• binnen wat voor praktijk ze dat doen
• of ze zelfstandig werken of in loondienst
• hoe de personeelssamenstelling (‘skillmix’); van praktijken in de eerste lijn eruit ziet

Daarbij maken gebruik van verschillende onderzoeksmethoden:

• we werken met capaciteitsramingsmodellen
• we doen substitutieonderzoek
• we houden enquêtes en focusgroepen
• we kijken vooruit, in workshops en aan de hand van modellen

Help mee de huisartsenzorg én uw eigen praktijk te verbeteren!

Voor het genereren van de cijfers over praktijkvoering in de huisartsenzorg maken we gebruik van de registraties van huisartsenpraktijken die zijn aangesloten bij Nivel Beroepenregistraties in de Zorg. De resultaten worden onder andere door het ministerie van VWS en de Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) gebruikt voor beleidsdoeleinden, op regionaal en landelijk niveau. Werkt u in een huisartsenpraktijk? Help dan mee en neem deel aan ons registratiesysteem en onze jaarlijkse enquête, en neem een kijkje in ons Skillmix-instrument!

1. Vul dit jaar ook de Nivel-huisartsenpraktijkenenquête in!

Zo krijgt u tevens inzicht in wat er speelt in huisartsenpraktijken in Nederland. De resultaten van de enquête zet het Nivel in voor beleidsadvisering, onderzoek en Nivel-kennisproducten, zoals de arbeidsmarkt van de huisartsenzorg, het Skillmix-instrument voor huisartsenvoorzieningen, de IZA-monitor 'Beweging naar een sterkere eerste lijn 2024-2026’ en Capaciteitsramingen voor het Capaciteitsorgaan. Ook andere organisaties kunnen de resultaten uit de enquête gebruiken voor beleid.
Geef u nu op via balanshazorg@nivel.nl.

2. Meld u aan voor de Nivel Beroepenregistraties in de Zorg - huisartsenpraktijken

Met Nivel Beroepenregistraties in de Zorg monitoren we van vele beroepsgroepen in de zorg de loopbanen. De gegevens die huisartsenpraktijken ons verstrekken helpen ons om een breed overzicht van de huisartsenpraktijken in Nederland bij te houden. De informatie gebruikt het Nivel voor regulier en verdiepend onderzoek naar de huisartsenzorg in Nederland (arbeidsmarkt en kenmerken beroepsgroepen bijvoorbeeld). Dit onderzoek doen we onafhankelijk, maar wel altijd in samenwerking met veld- en beleidsorganisaties in de huisartsenzorg.
Ga naar de Aanmeldpagina Nivel Beroepenregistraties in de Zorg.

3. Knelpunten in uw praktijk aanpakken? Ga naar ons Skillmix-instrument!

Vul kenmerken in van uw werkomgeving en u ontvangt:

• inzicht in de skillmix van uw personeel en bijbehorende knelpunten
• spiegelinformatie, waarin uw organisatie wordt afgezet tegen vergelijkbare organisaties
• inzicht in de verwachte zorgvraag van uw voorziening over 5 jaar
• toekomstbestendige oplossingsrichtingen wat betreft personeelsbezetting.

Gebruik (gratis) het Skillmix-instrument voor huisartsenvoorzieningen!

Verbinding tussen wetenschap, beleid en praktijk

Met ons onderzoek reiken we informatie en kennis aan die als basis kunnen dienen voor arbeidsmarktbeleid en organisatiebeleid in de zorg. We helpen alle partijen in de zorg om een objectief beeld te krijgen van de arbeidsmarkt, in de gehele sector of in een regio, en zetten dit in perspectief. Beroepsgroepen lijken soms verrassend veel op elkaar en kunnen daardoor veel van elkaar leren. Dit geldt ook voor regio’s en landen.

Maatschappelijke impact

Een volkomen evenwichtige arbeidsmarkt met maximale werk- en patiënttevredenheid zal in de zorg nooit worden bereikt. Maar partijen kunnen wél meer doen aan strategisch arbeidsmarkt- en personeelsbeleid. Het Nivel ondersteunt dit door expertise, kennis en informatie aan te bieden. Tijdig bijsturen op in- en uitstroom en het verkennen van nieuwe organisatievormen zijn belangrijker dan ooit. Ons onderzoek is juist hierop gericht en voorziet daarmee in een behoefte van vele sectoren en vele beroepsgroepen in de zorg.