Transitie van verpleeghuiszorg naar een dementievriendelijke gemeenschap blijkt zeer complex

Het creëren van een dementievriendelijke gemeenschap kan de autonomie en kwaliteit van leven van mensen met dementie verbeteren. Er spelen echter veel factoren een rol bij de transitie van de huidige vorm van verpleeghuiszorg naar zo’n gemeenschap. Denk hierbij aan de mate van fysieke activiteit van de verpleeghuisbewoners met dementie, het gedrag en de perspectieven van de betrokken zorgmedewerkers en de sociale netwerken tussen het verpleeghuis en de omliggende omgeving. Verpleeghuizen kunnen met hun ervaringen, mogelijkheden en kennis een waardevolle bijdrage leveren aan de realisatie van dementievriendelijke gemeenschappen. Dit blijkt uit onderzoek van Suzanne Portegijs, uitgevoerd bij onderzoeksinstituut Nivel. Zij promoveerde op 19 februari aan de Vrije Universiteit Amsterdam op dit onderwerp.

In veel verpleeghuizen wonen mensen met dementie in groepsverband bij elkaar, waarbij vaak wordt voorkomen dat zij zelfstandig de afdeling verlaten. Dit gebeurt vaak met looproutes en deurcodes. De laatste jaren is er meer aandacht voor hun vrijheid, en wordt er onderzocht of de afdelingsdeuren open kunnen. Toch blijft de omgeving vaak gesloten en hebben verpleeghuisbewoners weinig contact met de buitenwereld. Een verpleeghuis wilde hier verandering in brengen en een beweging maken naar een dementievriendelijke gemeenschap door een omgeving te creëren waarin bewoners vrij kunnen bewegen en anderen ontmoeten. In dit onderzoek werd gekeken naar de verschillende mechanismen die een rol spelen bij de beweging naar een dementievriendelijke gemeenschap. Met name naar wat hierbij helpt en wat juist tegenwerkt, zodat andere organisaties hiervan kunnen leren.

De transitie vraagt verandering in de kern van de organisatie van de langdurige zorg

Het aanpassen van de fysieke leefomgeving alleen is niet genoeg om de autonomie van mensen met dementie te verbeteren. De interactie tussen zorgmedewerkers en bewoners speelt een cruciale rol  om de mogelijkheden van de omgeving volledig te benutten. Daarnaast is een duidelijke langetermijnvisie nodig, met langdurige betrokkenheid van het management en samenwerkingen met externe partijen die niet altijd bekend zijn met de setting, zoals architecten en gemeentes. Ook is het belangrijk om ontmoetingsplekken te creëren waar bewoners met dementie en buurtbewoners samen kunnen komen. Hiervoor is het belangrijk om ook te focussen op de buurtbewoners en hen actief te laten meedoen aan het veranderproces.

Verpleeghuizen kunnen een waardevolle bijdrage leveren aan het creëren van een dementievriendelijke gemeenschap

Een succesvolle transitie van verpleeghuis naar dementievriendelijke gemeenschap is zeer complex. Het vereist langdurige veranderprocessen op het niveau van de individuele zorg, het verpleeghuis en de samenleving.

Verpleeghuizen kunnen met hun positie binnen een gemeenschap en hun medewerkers met affiniteit met mensen met dementie een belangrijke rol spelen bij het realiseren van dementievriendelijke gemeenschappen

Suzanne Portegijs

Onderzoeker

Over het onderzoek

Voor de onderzoeken in het proefschrift is een Complex Case Study uitgevoerd bij een organisatie die de transitie van verpleeghuis naar dementievriendelijke gemeenschap wilde initiëren. Aanvullend is  onderzoek uitgevoerd bij andere verpleeghuizen.