Nivel-dossier Commercialisering in de huisartsenzorg

De huisartsenzorg in Nederland staat voor grote uitdagingen. In verschillende regio’s dreigt een tekort aan huisartsen. Tegelijkertijd kiezen jonge huisartsen minder vaak voor het runnen van een eigen praktijk. Regeldruk, administratieve lasten en werkdruk maken dit onaantrekkelijk. Ook zijn de overnamekosten van bestaande praktijken vaak hoog.

Naar alle Nivel-onderzoek over commercialisering en ketenzorg

Sinds 2023 doet het Nivel gericht onderzoek op commercialisering in de huisartsenzorg. De publicaties (rapporten, factsheets, infographics, artikelen) die hieruit voorkomen, verzamelen we in de rubrieken Publicaties en Nieuws in dit dossier. Houd deze rubrieken in de gaten; ze worden regelmatig aangevuld.

• In de rubriek Publicaties vindt u alle gerelateerde Nivel-publicaties.
• In de rubriek Nieuws vindt u de nieuwsberichten bij deze publicaties, waarin de resultaten en het belang van het onderzoek helder wordt beschreven.
• In het item Nivel Verbindt vindt u de uitnodiging om deel te nemen aan onze Nivel-Verbindt-sessie (24 april 2024) over het thema. U bent van harte welkom!

We geven een kort overzicht van ons actuele onderzoek. Dit vindt u terug in onze publicaties en nieuwsberichten. 

Praktijkovername en ketenvorming

Een aantal partijen speelt daar op in door praktijken over te nemen of aan elkaar te rijgen onder een gemeenschappelijke naam. Huisartsen komen dan in loondienst of werken als zzp-er voor zo’n bedrijf. Een aantal van deze bedrijven werkt met extern kapitaal en winstoogmerk.

Ketenvorming staat niet gelijk aan commercialisering!

Van de ruim 4800 huisartsenpraktijken in Nederland zijn er maximaal 842 onderdeel van een keten. Van deze praktijken zijn er 567 die als rechtsvorm een Besloten Vennootschap (BV) zijn, waardoor ze onderdeel zouden kunnen zijn van een commerciële keten. Maar dit is lang niet altijd het geval, weten we. Voor ten minste 116 ketenpraktijken is het aannemelijk dat ze onderdeel zijn van een commerciële keten, aangezien een onderneming met als rechtsvorm BV de eigenaar is van deze praktijken.

Aantal ketens in de huisartsenzorg, commerciële en niet-commerciële. Bekijk de hele infographic.

Ketenpraktijken in de huisartsenzorg: hoeveel en welke zijn er?

Welke typen ‘ketens van huisartsenpraktijken’ zijn er in de Nederlandse zorg? En hoe verhouden ze zich tot elkaar? Van de zeven organisatievormen die wij onderscheiden geven we de definitie en benoemen we wat hun aandeel is in het totaal van 4847 huisartsenpraktijken in Nederland. Hierin is overlap - zo kan een solopraktijk bijvoorbeeld gevestigd zijn binnen een gezondheidscentrum - waardoor het totaal in de figuur meer is dan 100%.

Ketenpraktijken identificeren: typen en hun aandeel in het geheel. Bekijk de hele infographic.

Nieuw: Nivel-methode om ketens te identificeren

Om te monitoren of de organisatievorm van huisartsenzorg impact heeft op de kwaliteit en toegankelijkheid ervan, moeten we ze eerst identificeren. Door te kijken naar de manier waarop de ketenpraktijken bestuurd worden hebben wij verschillende ketenvarianten in kaart gebracht. Dit geeft veel mogelijkheden voor vervolgonderzoek, bijvoorbeeld naar de relatie tussen de organisatiestructuur van een huisartsenpraktijk en de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg.

Ketens identificeren: eerste stap naar monitoren effecten ketenvorming op kwaliteit en toegankelijkheid van huisartsenzorg. Bekijk de hele infographic.

Vervolgonderzoek naar kwaliteit en toegankelijkheid van zorg van ketenpraktijken

Het is van belang om (commerciële) ketenvorming in de huisartsenzorg nauwlettend te volgen:

• Het meest prangend is de vraag wat de gevolgen van ketenvorming zijn voor de kwaliteit en de toegankelijkheid van de Nederlandse huisartsenzorg.
• Daarnaast is er de vraag in hoeverre er sprake is van het ongewenst wegvloeien van geld uit de gezondheidszorg, indien er vooral commerciële belangen gaan spelen.
• Maar het is ook belangrijk om te kijken naar de mogelijk positieve effecten van ketenvorming.
• Wat betekent het voor de huisartsen die werken in een dergelijke praktijk, en wat betekent het voor de samenwerking met andere huisartsenpraktijken of met andere zorgaanbieders of het sociale domein?

Dit zijn belangrijke vragen voor inzetten op een houdbaar zorgstelsel in de toekomst, die beantwoord moeten worden.

Het Nivel zal de ontwikkelingen omtrent ketenvorming in de huisartsenpraktijk nauwlettend blijven volgen, om zo bij te dragen aan het beantwoorden van deze vragen.